Het leven op aarde is vooral een strijd op leven en dood tussen parasieten en gastheren, schrijft Natalie Angier in “The beauty of the beastly”. De mens bevindt zich vooral in de rol van gastheer. Zo kon het gebeuren dat becijferd is dat de helft van alle mensen die ooit leefden gestorven is aan malaria. Malaria wordt veroorzaakt door “plasmodium”, een parasiet die door muggen wordt overgebracht. Sommige parasieten hebben zelf ook weer parasieten. Jonathan Swift, bekend van “Gulliver’s travels”, schreef in 1733 al : “Naturalisten observeren dat vlooien weer kleinere vlooien hebben waardoor ze gebeten worden en die weer kleinere, en zo vervolgens “ad infinitum”.

Sommige parasieten lijken sterk op de “aliens” uit “Invasion of the Body Snatchers”. Zo is er een schimmel, die een anjersoort binnen kruipt. Het eerste dat hij doet is de plant steriliseren. Vervolgens verandert hij de bloem in een schimmelfabriek. In de meeldraden, waar normaal het stuifmeel zou worden geproduceerd, zijn na enige tijd alleen nog schimmelsporen te vinden. Maar dat is niet alles. De schimmel verandert de plant zo, dat zij veel grotere en fraaiere bloemen krijgt dan de andere anjers. Daardoor trekt ze veel meer insekten aan, die de sporen verspreiden naar andere bloemen.

Hoewel tegenwoordig wel gesteld wordt dat het met de normen en waarden bergafwaarts gaat, nu de kerk haar invloed verloren heeft, breekt toch ook het besef door dat niet alleen mensen altruistisch gedrag vertonen. Eerst werd dit door van der Waal aangetoond bij onze naaste verwanten, de chimpansees, later trof men zulk gedrag ook aan bij geheel andere dieren als vampiervleermuizen. Nu blijkt dat zelfs inslechte wezens als parasieten zelfopofferend gedrag vertonen.

Tot voorbeeld voor ons allen kan de lancetworm dienen. Deze is te vinden in de darmen van schapen. Haar levensgang is buitengewoon avontuurlijk. De lancetwormen leggen in de schapedarmen eieren, die uitgepoept worden. Eenmaal op de grond beland, worden de eieren opgegeten door slakken die schapepoep lekker vinden. In de slakken ontpoppen de eieren zich tot larven. de larven irriteren de darmen van de slak zo, dat deze ze in slijmerige pakketjes naar buiten werkt. Deze pakketjes zijn weer zeer aantrekkelijk voor mieren. Eenmaal in de mier aangeland ontvouwt zich een tragedie van Shakespeariaans allure.

De larven moeten nu beslissen welke collegae zich moeten gaan opofferen voor het overleven van de groep. Enkele sterke en moedige larven melden zich als vrijwilliger. Zij kruipen door nauwe bloedbanen naar de hersenen van de mier. De andere blijven in de darmen om zich rond te eten en het verloop van de gebeurtenissen af te wachten. De breinlarven brengen het hoofd van de mier zo op hol, dat deze dingen gaat doen, die een mier die goed bij zijn verstand is nooit zou doen. De mier begint vooral vroeg in de morgen en ’s avonds grassprieten te beklimmen.

Nu wil het geval dat dat juist de tijden zijn waarop schapen graag grazen. En zo komen de larven weer in de buik van het schaap. Ze ontwikkelen zich tot het wormstadium, en leggen eieren. Dat wil zeggen alleen de larven die in de darmen van de mier gebleven waren. De breinlarven sterven een dood als martelaar van het volk. De mier is een voorbeeld van de invloed die parasieten op een leven kunnen hebben.

Ook het gedrag van de mens wordt in hoge mate door parasieten bepaald. Volgens gangbare biologische inzichten is de geslachtelijke voortplanting geëvolueerd uit het simpel klonerend delen om parasieten te slim af te zijn. Zonder parasieten zouden we leven in een saaie eenvormige wereld, waarin niemand zich hoefde te krabben, iedereen er hetzelfde uitzag en elkaar hersenloos napraatte. Ondenkbaar.