Dat wij apen de kroon der schepping vormen, is evolutionair gemakkelijk te verklaren. Men moet zich natuurlijk bewust zijn van het gegeven dat verklaringen achteraf in de wetenschap minder status hebben dan voorspellingen, toch ligt de oorzakelijkheid in dit geval zo voor de hand dat zelfs een jonge aap het onmiddellijk begrijpt.

De gemeenschappelijke voorouder van alle soorten apen leefde miljoenen jaren geleden in Afrika. Door mutaties ontstonden grofweg drie soorten: boomapen, waar wij toe behoren, wandelapen, zoals gorilla’s en naakte wandelapen.

Het zal onmiddellijk duidelijk zijn, dat de naakte wandelaap in de strijd om overleving het minst toegerust bleek. Door een fatale mutatie werd de voet misvormd waardoor het klimvermogen afnam en deze neef, als ik me de vrijheid mag permitteren hem zo te noemen, een gemakkelijke prooi werd van alle grote carnivoren uit die tijd. Door het verlies van beharing werd daarenboven zijn natuurlijke habitat beperkt tot de warme gebieden op aarde. Door het verblijf op de grond verdween ook het ruimtelijk inzicht, dat zo kenmerkend voor onze tak is.

Door al deze ongunstige omstandigheden was de naakte wandelaap geneigd zich steeds te verstoppen in holen en spelonken, waar nu nog primitieve tweedimensionele tekeningen een herinnering vormen uit die tijd. Door de hedendaagse inzichten in de evolutie weten we dat soorten de neiging hebben zich aan te passen aan de omstandigheden waarin ze verkeren. Door de continue angst voor carnivoren en het voortdurende verblijf ondergronds, ontwikkelde zich bij de naakte wandelaap een uitstekend gehoor en het daarbij passende vermogen onderscheid te maken tussen een veelheid aan uitgestoten klanken. Volgens onze geleerden is daardoor ook het strottenhoofd bij deze soort verder gemuteerd, waardoor het mogelijk moet zijn geweest in het duister een vorm van communicatie te ontwikkelen.

Zoals we zullen zien heeft deze ontwikkeling, volgens de wet van de remmende voorsprong, bijgedragen aan het uitsterven van dit type aap. Intussen konden de boomapen ongestoord verder evolueren. Zonder angst voor roofdieren, in een voedselrijke omgeving van gezonde verse vruchten ontstond een sterk ras, dat alle tijd had voor spel en reflektie. Door het verblijf in een bij uitstek driedimensionale ruimte ontstond een schedelvorm, die een optimaal ruimtezicht mogelijk maakte en daardoor ook meer plaats bood voor een nieuwe cortex. Dit gegeven samen met de opponeerbare grote teen maakte vervaardiging en gebruik van gereedschappen tot een vanzelfsprekendheid.

Anders dan zijn naakte neef speelde het leven van de boomaap zich bij uitstek in het licht af. Hierdoor en door de grotere lenigheid van vingers en tenen werd het mogelijk een vorm van tekencommunicatie te verfijnen die logisch genoeg al snel tot schrift leidde. De boomaapcultuur werd hierdoor in één klap onafhankelijk van directe overlevering, terwijl de stem gebruikt bleef voor de taak waarvoor hij eigenlijk door de natuur bestemd was: het uiten van emoties.

Terwijl de laatste naakte wandelapen onder de grond met geluiden hun kinderen moesten instrueren in de gevaren van sabeltandtijger en holenbeer, slingerden vrolijke apen behangen met berichten uit hun samenlevingen door de bossen van het grote continent en werden de eerste beginselen van boomkunde en vruchtenleer vastgelegd op boomschors en bladervel. Zoals bekend is van de wandelapen alleen de behaarde variant over gebleven.

Geleerden zullen nog lang van mening verschillen of het het verlies van pels, of de afwijking van het strottenhoofd was, die leidde tot het uitsterven van de naakte wandelaap. Zeker blijft dat het oude aapse gezegde: niet praten maar doen, zijn geldigheid tot de dag van vandaag heeft behouden.