Een zekere zelfingenomenheid is noodzakelijk voor een goede gezondheid. Hoewel de volksmond wil dat eigen roem stinkt, lijkt het vast te staan dat eigendunk een belangrijke graadmeter vormt van ons welbevinden. Volgens onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Mark Leary is ons zelfrespect een directe uiting van de toestand van onze relaties met anderen.

Zelfrespect moet volgens hem vergeleken worden met de benzinemeter in een auto. Zodra die in de buurt van nul komt moet de tank bijgevuld worden. Wanneer de sociometer in de gevarenzone komt is het van belang activiteiten te ondernemen die achting van belangrijke anderen opleveren. Het zelfrespect is de graadmeter van de mate waarin iemand door zijn groep geaccepteerd en gewaardeerd wordt.

Zoals tegenwoordig gebruikelijk heeft Leary hiervoor een evolutionaire verklaring: oermensen die zich buiten de groep opstelden hadden minder kans hun genen door te geven aan toekomstige generaties. Het psychologische mechanisme dat verantwoordelijk is voor een volle tank is grotendeels onbewust. Wanneer een verteller geconfronteerd wordt met nors zwijgende toehoorders ligt een kwinkslag voor de hand. Signalen van afkeuring worden razendsnel opgevangen en in correctief gedrag omgezet.

Wanneer men mensen foto’s laat zien van menigtes blijkt dat enkele boze gezichten er onmiddellijk uitgehaald worden. Afkeuring en afwijzing slurpen de zelfrespect-tank leeg. In een experiment vormde Leary groepjes van vijf proefpersonen. Hen werd gevraagd zichzelf en de anderen te beoordelen op een aantal punten. Daarna werd gezegd dat voor een taak drie mensen uit de groep zouden worden geselekteerd op grond van deze scores. Vervolgens werd door de onderzoeker op volstrekt willekeurige wijze een drietal aangewezen.

Het gevolg hiervan was interessant. Het drietal scoorde opeens veel hoger op schaaltjes voor zelfrespect dan de andere twee. Maar dat was niet alles. De twee die dachten dat ze afgewezen waren door de anderen begonnen zich veel vriendelijker te gedragen, een effect dat aanhield toen ze in een volgende groep werden geplaatst. Klaarblijkelijk trachtten ze afwijzing te voorkomen.

Gebrek aan goedkeuring, loftuiting, acceptatie, achting en roem resulteert in een lege zelfrespect-tank. Allerlei onderzoek wijst uit dat een lage zelfwaardering vaak samen gevonden wordt met depressie, angststoornissen en slechte gezondheid. Kort samengevat is het zo dat mensen die niet genoeg gewaardeerd worden in het medische kanaal terechtkomen.

Dat dit niet zonder risico is bleek ook uit onderzoek van Fransje van der Waals. Uit haar onderzoek bleek dat meer dan een kwart van de vrouwen boven de 65 regelmatig of chronisch valium of verwante pillen slikten. Zo geraken we aan de wetenschappelijke grondslag van het gebod vader en moeder te eren. Wanneer dit nagelaten wordt breken ze namelijk hun botten en overlijden vervolgens aan kanker.

Onvoldoende goedkeuring levert een laag gevoel van eigenwaarde op. Dit resulteert in somberheid en klachten. De kans dat een huisarts niet bijster geïnteresseerd is in deze materie bij een oudere dame is niet ondenkbeeldig. In dat geval grijpt hij naar het receptenblok voor een of andere benzodiazepine. Door deze medicatie wordt mevrouw onvast ter been, struikelt of valt van een trapje en breekt haar heup.

Wanneer ze de vervanging van dit onderdeel overleefd heeft, zal haar de diagnose: osteoporose geworden. Hiervoor krijgt ze dan ten overvloede hormonen toegediend. Deze vergroten de kans dat ze kanker krijgt. Ook daar valt weer een boel aan te dokteren.