
op de helft - door peter bügel
Door de milieubeweging wordt de natuur gewoonlijk voorgesteld als een harmonieus geheel, dat door menselijke activiteiten meer en meer verstoord raakt. En hoewel het waar is dat menselijke hebzucht de aarde een steeds onplezieriger plaats maakt om te leven, is het niet zo dat milieu zonder ons in balans is. Sinds het begin van de aarde is deze voortdurend in verandering geweest; veranderingen die veel drastischer waren dan het veronderstelde broeikaseffect. Het milieu waarin we momenteel leven is de creatie van levende organismen. De lucht die we inademen bestaat voor achttien procent uit zuurstof en voor een fractie van een procent uit kooldioxide. In het begin was dat anders. Er was een hoge concentratie kooldioxide en geen zuurstof. Die kooldioxide werd uit de atmosfeer gehaald door algen en bacteriën en afgezet in gesteenten. De zuurstof kwam pas veel later door de activiteit van planten. Zuurstof is zeer onstabiel en moet steeds bij geproduceerd worden. De natuurlijke omgeving zoals we die nu kennen is het resultaat van de activiteit van levende organismen. Ieder organisme is in zekere zin druk doende zijn levensvoorwaarden te produceren en te vernietigen. Mensen zijn daar niet uniek in. Iedere bacterie gebruikt voedsel en scheidt producten af die giftig voor hem zelf zijn.
Het idee dat er een constante natuur is en dat wij mensen die te gronde richten is onjuist. Het is een natuurwet dat levende wezens het milieu waarin zij verkeren veranderen. Planten veranderen niet alleen de lucht maar ook de bodem. Door de wortels krijgen schimmels toegang tot de grond en door de verdamping reguleren ze het grondwaterniveau. Wormen dragen door hun uitwerpselen bij tot de vruchtbaarheid. Het landschap van Noord- Amerika werd tot het begin van de vorige eeuw vooral bepaald door de activiteit van bevers.
Dat wat we momenteel als natuur om ons heen zien was zestigduizend jaar geleden geheel afwezig. Onze streken waren bedekt met een kilometers dikke laag ijs. Er is weinig balans of harmonie te bekennen in de natuur. 99,9 procent van alle soorten die ooit hebben bestaan, is uitgestorven en uiteindelijk is dat ons aller lot.
Het leven op aarde is op de helft. Volgens recente schattingen verschenen de eerste levende organismen zo’n drie tot vier miljard jaar geleden op aarde. Uit onderzoek naar sterren is bekend dat na een volgende drie tot vier miljard jaar de zon zal uitzetten en ons zal opbranden.
Het zou goed zijn wanneer de milieubeweging het romantische idee van een harmonieuze natuur die zoveel mogelijk moet worden geconserveerd verlaat. De vraag waar het om draait is hoe wij onze leefomgeving wensen. Dat we haar veranderen is onvermijdelijk.
Misschien kunnen we plannen maken om ons uitsterven een paar duizend jaar uit te stellen.