Al vanaf de zestiger jaren van de vorige eeuw is bekend dat uitleg over en verklaring van klachten een van de belangrijkste taken van de dokter is. Niet alleen omdat het van goede manieren getuigt de patient als gesprekspartner serieus te nemen, maar ook omdat het daadwerkelijk effect heeft op het genezingsproces.

In 1964 publiceerden een aantal Amerikaanse artsen een verslag van het effect van uitleg op wondpijn na een buikoperatie. Het bleek dat patienten die van te voren geïnformeerd waren over de te verwachten pijn en de  oorzaak daarvan veel minder last hadden dan mensen die niets verteld was. In een ander onderzoek bleek mandelontsteking sneller over te gaan bij patienten die uitgebreide uitleg over hun aandoening gekregen hadden vergeleken met een groep die zondermeer met penicilline naar huis gestuurd was.

Voor de verklaring van dit fenomeen wordt aangenomen dat bezorgdheid en angst een negatieve invloed op het recuperatievermogen hebben, en dat goede uitleg deze angst kan wegnemen. Het is daarom buitengewoon ongelukkig dat uit het ziekenhuis ontslagen patienten gewoonlijk zeer slecht geïnformeerd blijken over hun ziekte en wat daaraan gedaan is. Medisch specialisten zijn zich niet bewust van de cruciale rol van begrip bij de genezing.

Maar niet alleen in medische kring is het weldadige effect van goede explicatie en het beangstigende resultaat van het ontbreken ervan onbekend. In het wintersportoord waar ik vorige jaar vertoefde was een van de belangrijke attracties een nieuwe gondelbaan. Grote cabines waar volgens het sardinemodel zo’n vijftig mensen in pasten werden in razende vaart vijfhonderd meter omhoog gevoerd. Op elke bak stond in swingende letters “FuniSpace”.

Het was duidelijk dat men hier met een kombinatie van lol en ruimte van doen had. De ruimtebeleving werd niet in het minst gestimuleerd door de konstruktie waarbij grote stukken lege ruimte overbrugd werden; op een bepaald punt kon men wel duizend meter naar beneden kijken. Precies op dat punt stond de cabine waarin ik mij met een dicht opeengepakte massa skiërs bevond met een weinig vertrouwen inboezemende schok stil. Eerst hoorde men uit het publiek nog wat stoere grappen, maar na verloop van tijd werd het stiller. Het was een prachtige dag dus het uitzicht ook naar beneden was indrukwekkend. De tijd verliep traag.

Na een eeuwigheid keek ik met enige moeite op mijn horloge en zag dat we al tien minuten stil hingen. Iemand begon met zijn skischoen tegen de wand te trappen, een ander maande hem zulks te laten. Na twintig minuten kwam de cabine langzaam weer op gang. Een luidkeelse zucht van verlichting schalde uit alle kelen. Na enkele meters stond de cabine evenwel weer stil, maar nu met een klap. Tegelijkertijd begon een alarm aanhoudend te piepen. Daarna klonk luidsprekergeruis. Iedereen spitste de oren. In vier talen werd nu de volgende boodschap omgeroepen. “We hebben een technisch probleem, we vragen daarvoor excuus.”

Dat was en bleef alles, en de cabine hing stil, hoog in de lucht. Het komende half uur gaf me de gelegenheid het effect van het ontbreken van explicatie in een beangstigende situatie voor het geestelijk en lichamelijk welbevinden aan den lijve te ervaren. Hoeveel beter ware het geweest wanneer een geruststellende stem had uitgelegd dat er weliswaar een storing was, maar dat die er niet toe zou leiden dat de bak duizend meter naar beneden zou flikkeren. Dat evenmin gevreesd behoefde te worden dat de samengeperste passagiers op deze wijze de nacht zouden moeten doorbrengen of dat de cabine met eenparig versnelde beweging retour zou gaan.

Geruststellen door explicatie, een braakliggend terrein in de geneeskunde en in de lucht.