verdrongen - door peter bügel
Fantasie kan veel menselijk leed veroorzaken. Bijvoorbeeld de fantasie van Sigmund Freud die ons omstreeks 1900 op grond van enkele dubieuze verklaringen van rijke Weense dames opzadelde met het begrip verdringing. Verdringing was volgens hem een afweermechanisme. Afweermechanismen waren door hem bedachte instrumenten waarmee het door hem bedachte ego zich kon verdedigen tegen pijnlijke informatie.
Wanneer kinderen bijvoorbeeld misbruikt werden zouden ze zulke herinneringen verdringen. Pas veel later zouden dergelijke geheugenmanco’s verholpen kunnen worden door sommige vormen van psychotherapie. Tot op heden is geen enkele psycholoog erin geslaagd wetenschappelijk aan te tonen dat dit mechanisme bestaat.
Wel zijn over het geheugen andere dingen bekend geworden. Bijvoorbeeld dat het buitengewoon onbetrouwbaar is en vatbaar voor suggestie. Wanneer men mensen wil opzadelen met valse herinneringen zijn daarvoor suggestieve technieken als bijvoorbeeld hypnose heel geschikt. Uit allerlei experimenten is gebleken dat het heel eenvoudig is mensen op die manier allerlei valse herinneringen waar ze heilig in geloven op te dringen.
Kontakten met buitenaardse wezens komen in een ommezien tot stand en vorige levens tussen de farao’s en pyramides worden zonder veel moeite in het geheugen geprent. Hierdoor hebben bekentenissen ook weinig waarde. Wanneer iemand maar lang genoeg onder zware druk staat begint hij zich vanzelf allerlei dingen te herinneren die nooit gebeurd zijn.
Het beroerde van echte traumatische herinneringen is niet zozeer dat ze verdrongen worden maar integendeel blijven voortwoekeren, hoe graag de mensen ze ook zouden willen vergeten. Zo zijn er geen gevallen bekend van mensen die er in geslaagd zijn hun concentratiekampherinneringen te verdringen. Hoe meer moeite men doet zich van dergelijke herinneringen te bevrijden hoe vaker en duidelijker ze zich manifesteren.
Op dit moment zuchten met name in Amerika veel mensen in de gevangenis omdat hun dochter na intensieve hypnosetherapie zich ineens weer herinnerde dat ze door haar vader verkracht was. Ook is er een zelfhulpbestseller, “A Courage to Heal”, uitgekomen met allerlei suggestieve technieken om incestherinneringen ‘naar boven te halen’. Volgens het boek kunnen allerlei vage klachten, relatieproblemen, somberheid, eetstoornissen en angsten hun oorzaak hebben in verdrongen incest.
Merkwaardig genoeg komen nooit andere traumatische herinneringen boven zoals bijvoorbeeld moord en doodslag of auto-ongelukken. De herinneringen die via hypnose geproduceerd worden lijken op elkaar. Vooral het misbruik middels zogenaamde satanische rituelen is modieus. In Amerika heeft de FBI inmiddels meer dan duizend van dergelijke gevallen onderzocht en het hoeft geen verbazing te wekken dat nog nimmer een spoor van bewijs gevonden is.
De Amerikaanse geheugendeskundige Elizabeth Loftus noemt de kwestie van de zogenaamde verdrongen herinneringen “de grootste crisis in de geestelijke gezondheidszorg van deze eeuw.” Wanneer onder hypnose geproduceerde herinneringen bewijskracht krijgen zal het in de toekomst mogelijk worden mensen te veroordelen wegens moord op iemand die nog leeft, maar het zich uit zijn vorige leven herinnert.
De echte incestslachtoffers worden door deze golf van gekkigheid ondergesneeuwd. Des te treuriger omdat hun ervaringen niet verdrongen kunnen worden.