Om te heersen moet men schuld produceren. De beste wijze om dit in te kleden als machthebber is een verbod uit te vaardigen. Liefst van iets dat de onderdanen aantrekkelijk voorkomt. De heerszuchtige woestijngod Jaweh wist dat al. Van alle bomen moogt gij eten maar van die ene niet. Daarop staat de doodstraf. Dat de doodstraf geen preventieve werking heeft bleek dan ook al in het paradijs.

De hedendaagse religies, die de oude woestijngod nog in hun vaandel voeren hebben van stonde af aan hun gezag ontleend aan het uitvaardigen van een groot aantal verboden. Uit effectiviteitsoverwegingen troffen de verboden veelal primaire levensbehoeften als eten, drinken en sex. Men moet er per slot zeker van kunnen zijn dat de verboden overtreden worden, zodat zoveel mogelijk schuldgevoel gegenereerd wordt. Schuldgevoel maakt de mensen gehoorzaam en handelbaar. Maar niet alleen dat.

De psycholoog Frijda wees er op dat mensen die een ellendig leven hebben, bijvoorbeeld door een onderdrukkende kerk of overheid, dit extra ondraaglijk zouden vinden als ze moesten erkennen dat die ellende op verraad of volstrekte willekeur berust. Beter is het, schrijft hij, zichzelf schuldig te achten, waardoor de ellende tenminste begrijpelijk is, en ook de illusie van rechtvaardigheid in stand kan blijven. Het schuldgevoel geeft zin aan zinloosheid. Het handhaaft bovendien de illusie dat er iets aan de situatie gedaan kan worden.

In de meeste landen zijn kerk en staat verbonden en versterken zij elkaars voorschriften. Hoe meer verboden, hoe repressiever het land. Als regel wordt de vrouw het zwaarst getroffen en zijn verboden op produkten uit de agrarische sektor vrij algemeen. Door dit soort wetten roept men misdadigers in het leven zodat er een reden is voor het instandhouden van een sterke politiemacht en veel gevangenissen, waarin men de ongehoorzamen kan laten boeten.

Dat verboden soms direct ontstaan ten behoeve van machtsuitoefening bewijst het verbod op hennepprodukten in de westerse wereld. Uit hennep kan heel goedkoop papier en verpakkingsmateriaal gemaakt worden. De krantenmagnaat en miljardair W.R. Hearst had in de dertiger jaren enorme belangen in de bosbouw en het Amerikaanse bedrijf DuPont had net de licentie voor plasticproduktie van het Duitse naziconcern I.G. Farben gekocht. Na geheime afspraken met Anslinger van het Federal Bureau of Narcotics werd een campagne tegen hennep in de Hearstkranten gestart.

Het Amerikaanse publiek werd wijsgemaakt dat je er gek van werd en dat het de oorzaak was van verkrachtingen en andere sexuele misdaden. In 1937 werd het op de lijst van verboden middelen geplaatst en werd ook de produktie voor industriële doeleinden zoals touw of kanvas verboden. Het plastic van DuPont nam de hennepvezelmarkt over en nog steeds wordt krantenpapier van bomen gemaakt. Met de jacht op overtreders verdienen honderdduizenden ambtenaren, juristen, dealers, smokkelaars en illegale kwekers een goed belegde boterham en zuchten ontelbare overtreders achter de tralies.

Momenteel gaan er in Amerika geluiden op om de verkoop van sigaretten te verbieden. Kessler van de Amerikaanse keuringsdienst van waren beschuldigt fabrikanten van het extra verslavend maken van hun rokertjes door meer nicotine toe te voegen. Wanneer dit door zou gaan zou zowel de mafia als de Drugs Enforcement Agency minstens verdriedubbelen. In de “war on nicotine” zouden duizenden sneuvelen en met de bouw van gevangenissen zou goud verdiend kunnen worden.

Door deze plotse schuldinjectie in de maatschappij kan er nog krachtdadiger geheerst worden. En let wel: voor ons bestwil.