Stel je voor dat je een tijdmachine zou hebben waarmee je zou terugreizen naar het moment vlak voor het eerste afspraakje van je grootvader met je grootmoeder. Je zou je grootvader ervan weten te overtuigen dat je inderdaad zijn kleinkind bent, dat terug is komen reizen in de tijd. Wanneer hij deze fantastische gebeurtenis echter aan je grootmoeder vertelt twijfelt deze zodanig aan zijn verstand dat ze hem nooit meer wil zien. Waar blijf je zelf nu ?

Over deze en andere paradoxen ging een artikel in de “Scientific American”. De schrijvers betogen dat er op dit moment nog geen wetenschappelijke redenen zijn om reizen in de tijd voor onmogelijk te houden. Volgens de relativiteitstheoriën van Einstein moet aan onze driedimensionale ruimte een vierde tijdsdimensie worden toegevoegd. Deze ruimte bestaat uit gebeurtenissen die allemaal een plaats in ruimte en tijd hebben.

Je leven vormt een vierdimensionale worm; de staart begint bij de geboorte en het voorste punt van de kop is je dood. Op elk moment in de tijd ben je de driedimensionale doorsnede van deze worm. De worm ligt langs een zogenaamde wereldlijn. Volgens de vergelijkingen van Einstein kunnen deze wereldlijnen cirkels vormen onder exceptionele omstandigheden, zoals die bijvoorbeeld in zwarte gaten in het heelal zouden kunnen heersen. Deze cirkels, “closed timelike curves” of “CTC”’s geheten zouden je de mogelijkheid kunnen verschaffen met je jongere zelf kennis te maken.

Hierdoor ontstaan problemen, zoals de geschetste grootvaderparadox. Een andere is die van de kunstkritikus die met een boek reprodukties terugreist naar de tijd dat de beroemde kunstenaar leefde. Hij treft hem in een beginfase waarin hij alleen blauwe schilderijen maakt. De kunstenaar maakt hem het boek afhandig en de kritikus reist zonder terug. De kunstenaar besteedt de rest van zijn leven aan het nauwkeurig overschilderen van de reprodukties en wordt daardoor beroemd.

Als mogelijke oplossing is bedacht dat het onmogelijk is in het verleden dingen zodanig te veranderen dat het heden anders zou worden. De grootmoeder valt juist voor de ziekelijke fantasie van grootvader en neemt hem verzorgend onder haar hoede. Het boek met reprodukties verbrandt tijdens een bombardement in een burgeroorlog.

Een andere oplossing wordt aangedragen door Stephen Hawking: geen mens kan een CTC overleven. De esoterische wiskunde van de quantummechanica komt met een fantasierijkere oplossing. Deze werd het eerst voorgesteld door Everett in 1957. Het is de meerdere universahypothese. Als iets fysiek mogelijk is, meent Everett, dan vindt het ook plaats in een of ander universum.

De fysieke realiteit bestaat uit een verzameling naast elkaar bestaande universa, ook wel multiversum genoemd. Door terug te gaan naar je grootvader kom je in een ander universum terecht, een universum waar je grootvader met iemand anders zal trouwen en jij later niet zal bestaan. Door handelend op te treden in het verleden verander je het heden waar je uit komt niet, maar creëer je een ander universum.

De kunstenaar met zijn blauwe schilderijen krijgt zijn succes in het nieuwe universum weliswaar voor niks, in het universum waar de kritikus vandaan komt heeft hij er wel degelijk artistieke moeite voor moeten doen. Het heeft dus geen zin naar het verleden te gaan om geld op de bank te zetten, de rente is niet gecumuleerd in het universum waarnaar je terug reist en de winnende lottonummers die je op je toekomstreis zag bevonden zich in een andere werkelijkheid. Volgens Everett.