Laatst viel in de krant te lezen dat de Argentijnse regering de verkoop van de maatjes 34, 36, small, extrasmall en XXS in damesmodezaken wilde verbieden. Dit om het zogenoemde fotomodellensyndroom tegen te gaan.Eén op de tien Argentijnse meisjes zou eraan lijden. Het gaat om de ambitie even mager te worden als beroemde modesterren. Dit kan bereikt worden door zeer rigoureus te lijnen. Er is sprake van een dwangmatige neiging calorierijk voedsel te vermijden. Wanneer de pogingen doorschieten en de lijdsters nog veel magerder worden dan de vereerde modellen, spreekt men van anorexia nervosa. Consequent volgehouden komt de dood door verhongering in zicht.

Volgens sommig onderzoek is in Nederland een op de 150 vrouwen op deze wijze doende. De Tilburgse psychologe Els van den Heuvel promoveerde in 1998 op een proefschrift over de aandoening. Titel: Anorexia nervosa: een samenspel tussen leken en deskundigen. Ze bestrijdt daarin de misvatting dat deze eetstoornis de laatste jaren epidemische proporties heeft aangenomen. Wel is er sinds de jaren tachtig steeds meer belangstelling voor gekomen. Ook gelooft ze niet dat het huidige westerse slankheidsideaal de oorzaak zou zijn. Ze meent dat dit ideaal al minstens een eeuw oud is. Dat laatste lijkt me twijfelachtig. Weliswaar stamt de kreet, ‘maak je niet dik, dun is de mode’, al van het begin van deze eeuw, toch is uit oude foto’s gemakkelijk af te leiden dat dun in die vervlogen tijden een andere betekenis had. Voorts is het natuurlijk opvallend dat de aandoening bij mannen vrijwel onbekend is. Ook is het zo dat vrouwen die beroepshalve zeer slank moeten zijn, zoals actrices, modellen en balletdanseressen, vaker aan magerzucht lijden.

Dit gegeven maakt de theorie plausibel dat hongeren verslavend werkt. Bekend is dat vasten het bewustzijn verandert. Geloofsfanaten en mystici van alle tijden grepen naar deze goedkope vorm van tranceverwerving. Als voorbeeld kan Jezus van Nazareth gelden die na veertig dagen vasten interessante gesprekken met de duivel meende te kunnen voeren. Verslavingen zijn notoir moeilijk te behandelen. Bij anorexia gaat men bijvoorbeeld over op ‘intramurale gewichtstoenameprogramma’s’. Hierbij worden de patiënten opgenomen in het ziekenhuis en moeten, via een regime van belonen en straffen, de verdwenen kilo’s er weer aan eten. Over de oorzaak van de aandoening was tot voor kort niets bekend.

Waarschijnlijk om die reden werd vaak een toevlucht gezocht bij psychotherapie. Omdat de lijners dit doen vanuit grote ontevredenheid met de lichaamsvorm, trachtte men daar verandering in te brengen. Pogingen daartoe worden wel ondernomen met zogenaamde cognitieve gedragstherapie. Deze komt erop neer dat men de lijdster aan het verstand probeert te peuteren dat een lichaamsgewicht van veertig kilo helemaal niet fraai staat, en de extra beharing die vaak optreedt door hormonale stoornissen al helemaal niet. Omdat de resultaten van deze pogingen mager zijn, is het hoopvol dat recent onderzoek in een geheel andere richting wijst. Er zijn verbanden gevonden tussen infecties met streptokokken en het ontstaan van dwangmatige, obsessieve psychiatrische beelden. Het lijkt erop dat sommige mensen door zo’n aandoening, een keelontsteking bijvoorbeeld, antistoffen produceren die het brein beschadigen. In recent onderzoek werden bij autistische kinderen en meisjes met anorexia sterk verhoogde waarden van dit soort antistoffen gevonden. Autisten zijn geobsedeerd door gedragsherhalingen terwijl anorexiapatiënten dwangmatig met hun calorie-inname in de weer zijn. Mae Sokal van de Amerikaanse Menninger Clinic vond bij anorexiateenagers vijf maal zoveel antistoffen dan gemiddeld. Toen zij deze kinderen ging behandelen met antibiotica boekte zij daarmee, volgens de Psychology Today van juni 1998, indrukwekkende resultaten.

De lijst met door bacteriën veroorzaakte kwalen lijkt steeds langer te worden.