Door de huidige belangstelling van pers en hulpverlening voor het verschijnsel incest zou de betreurenswaardige indruk kunnen ontstaan dat we te maken hebben met een normaal, haast natuurlijk verschijnsel, dat zeer veel voorkomt in brede lagen van de bevolking.

Het begon al bij Freud, die uit zijn duim gezogen had dat de mens in aanleg incestueus was en dat kinderen zich alleen netjes gedroegen uit vrees voor castratie. Oedipus en Elektra waren de modellen voor het drama van onze vroege ontwikkeling. Freud bedacht verder dat deze wijze van seksuele omgang in het gehele dierenrijk eerder regel dan uitzondering was. Zoals vrijwel het gehele ideeëngoed van deze geniale fantast bleken ook deze theorieen niet bestand tegen empirisch onderzoek.

Vanaf de zestiger jaren van de vorige eeuw is veel ethologisch onderzoek gedaan naar moeder-zoon en vader-dochter omgangswijzen bij primaten. Apen, zo blijkt uit dit onderzoek, doen niet aan incest. Ook andere zoogdieren blijken dit gedrag zodanig te vermijden dat een evolutionaire oorzaak voor de hand lijkt te liggen.

De Amerikaanse psychiater Mark Erickson meent, in Psychology today, dat vooral nabijheid en contact tussen ouders en kinderen in hun eerste levensjaren een natuurlijke aversie tegen incest veroorzaakt. Het lijkt erop dat het meemaken van die eerste jaren de seksuele aantrekkelijkheid later danig in de weg staat. Onderzoekingen in andere culturen lijken deze theorie te bevestigen.

In Taiwan bijvoorbeeld bestaat een curieuze traditie, “simpua” geheten waarbij huwelijken voltrokken worden tussen kinderen die nog geen jaar oud zijn. De gelukkige bruid trekt in bij haar bruidegom om door zijn ouders opgevoed te worden. Het kan zijn dat ze zo samen een gelukkige jeugd hebben, een gelukkig huwelijk krijgen ze niet omdat de echtelieden een sterke seksuele aversie jegens elkaar opbouwen. Vaak komen ze niet eens toe aan neuken. Het zal geen verwondering wekken dat nageslacht zeldzaam, en echtscheiding de regel is in deze huwelijken.

Ander interessant onderzoek is gedaan in Kibbutzen in Israel. Jongens en meisjes groeien hier gezamenlijk op, in hechte groepen vanaf de geboorte. De houding tegenover seks is tolerant. Gebleken is dat kinderen die samen zijn opgegroeid elkaar seksueel vermijden wanneer die tijd gekomen is. In een onderzoek onder meer dan 2700 in kibbutzen opgegroeide mensen kon niet één huwelijk gevonden worden tussen partners die van de geboorte tot zesjarige leeftijd samen waren opgegroeid.

Dit vermijdingsgedrag is volgens Erickson het gevolg van een “voedende kindertijd”. Het is dan ook niet verwonderlijk dat daders en slachtoffers van incest vaak emotioneel gedepriveerde eerste jaren hebben meegemaakt. Verlating of emotionele verwaarlozing hebben de noodzakelijke bindingen beschadigd. Ook bij Oedipus was dit het geval, hij werd zeer jong in de steek gelaten door zijn moeder.

Rest de vraag hoe Freud op zijn theorie kwam. De procedure die hij voor het bedenken gebruikte was de zogenaamde vrije associatie. Hij noemde deze: Psycho-analyse. Op zichzelf toegepast: Selbst-analyse. Wat in hem opkwam beschouwde hij als universeel menselijk. Zo verzon hij een heel seksleven voor de zuigeling en peuter en omdat niet iedereen zich dat zo onmiddellijk kon herinneren, bedacht hij er later het onbewuste bij. Om deze santenkraam in toom te houden moest hij er nog een supergo bij associeren. De seksuele gevoelens voor zijn moeder zijn echter begrijpelijk: hij werd de eerste jaren van zijn leven door een kindermeisje verzorgd.