what's in a name - door peter bügel
Een van de succesnummers van Johnny Cash heet “a boy named Sue”. Het gaat over een man die op zeer jeugdige leeftijd door zijn vader verlaten is. Het enige wat de vader gedaan heeft is hem zijn naam geven: Sue. Als gevolg van die meisjesnaam wordt hij altijd gepest en om zijn manlijkheid te bewijzen slaat hij iedereen die hem uitlacht op zijn bek. Hij groeit derhalve op als een rauwe vechtersbaas. Wanneer hij volwassen is geworden komt hij bij toeval zijn vader tegen en zegt: mijn naam is Sue en ik ga je doodslaan. Wanneer ze door de modder van het wilde westen rollen legt de vader uit waarom hij hem zo genoemd heeft: het was de enige manier om hem op te voeden tot harde jongen bij ontstentenis van aanwezige vaderfiguur.
Psychologen hadden het gegeven dat een naam invloed op de levensloop heeft al eerder ontdekt. In een artikel in The Independent inventariseerde Raj Persaud wat publicaties op dit terrein. Zo schreef Teargarden in 1940 al dat een naam voor een kind een psychologisch gevaar kon betekenen en in 1948 schreef de psychoanalyticus Flugel dat mensen vaak verliefd worden door de naam van de geliefde. In 1954 ontdekte men dat jongetjes met ongewone voornamen vaker emotionele problemen hadden. In 1973 lieten Amerikaanse psychologen identieke opstellen beoordelen door leraren. De werkstukken zouden geschreven zijn door kinderen met ofwel een veel voorkomende ofwel een exotische naam. De eerstgenoemden haalden hogere cijfers. Later werd aangetoond dat kinderen met voornamen waar de onderwijzers van hielden het beter deden op school en dan ook meer zelfrespect hadden.
Ander onderzoek suggereerde dat namen zowel invloed hadden op de karaktervorming als de beroepskeuze. Militairen die promotie maakten in het leger hadden veelal simpele namen als Jack, Tom, Bob of Sam. Bij mensen die les gaven aan de universiteit kwamen dit soort namen weer heel weinig voor. Ongewone namen als Theodore of Fordyce trof men daar veel vaker aan. Hierbij moet natuurlijk opgemerkt worden dat een beroepsmilitair zijn zoon waarschijnlijk geen Fordyce zal noemen. Invloeden van sociale klasse blijven, zoals in veel Amerikaans sociaalwetenschappelijk onderzoek, ook onderbelicht.
Dat een naam effect kan hebben op de levensloop van een kind was in het vooroorlogse Zwitserland ook bekend. Het was daar verboden jongetjes Trotzky te noemen. Voor de zekerheid.
Freud beweerde dat namen die onprettige associaties opriepen verdrongen werden. In veel primitieve culturen is de naam geheim en wordt beschouwd als een van de belangrijkste attributen van de mens.
Deze psychologische wetenswaardigheden zijn kennelijk nog geen gemeengoed in Hollywood. Bij de interessante scheiding tussen Woody Allen (eigenlijk Allen Steward Konigsberg) em Mia Farrow in 1993 kwam in de publiciteit dat in hun kinderstal namen voorkwamen als Moses Amadeus, Satchel (schoolboekentas) en Lark (leeuwerik, maar ook grapje). Sylvester Stallone noemde zijn zoon Sage Moon Blood, terwijl Sonny en Cher hun dochter opscheepten met Chastity (kuisheid).
De jongen die Sue heette was waarschijnlijk met al dat gevecht zo vaak op zijn hoofd geslagen dat het niet bij hem opkwam dat je je naam ook kunt veranderen. Amerikaanse acteurs en actrices die weten dat ze beoordeeld worden op hun “image”, op de buitenkant, veranderen hun naam als regel.
Sue had zich gewoon John kunnen noemen, net als John Wayne. Die heette toen hij klein was Marion Morrison.