Mensen indelen is populair. Wij psychologen kennen de big five. Door alle uitkomsten van onderzoek statistisch te martelen kunnen we vijf menselijke eigenschappen onderscheiden: aardigheid, tobberigheid, openheid, extraversie en zorgvuldigheid.

Er zijn ook andere mogelijkheden. De beroemde Italiaanse historicus Carlo Cipolla, die in 2000 overleed, kwam op grond van zijn historische analyses tot een viertal mensentypes. Zijn criterium was de mate waarin mensen zichzelf en anderen schade berokkenden. Hij beschreef ze in zijn boek: “Allegro, ma non troppo”.

In de eerste plaats was er een kleine groep intelligente mensen. Die benadeelden zichzelf noch hun medemensen. Dan de naïeven, die zichzelf trachtten te bevoordelen, maar uiteindelijk slechts andermans zakken vulden. Vervolgens de boeven: mensen die zichzelf bevoordeelden door anderen te schaden. De meest gevaarlijke categorie achtte Cipolla de dommen.

Domheid moet niet verward worden met een laag IQ. Zulke mensen noemde Cipolla dwazen. Die doen weinig kwaad. Dommen wel en hun aantal en invloed wordt steeds onderschat. Dommen willen de wereld verbeteren. Ze zijn schadelijker naarmate ze meer macht hebben. Dat komt vervelend uit want bij machthebbers is domheid volgens Cipolla een beroepsziekte, zoals stoflongen bij mijnwerkers.

De lijst rampen teweeggebracht door dit type bestuurder is lang. Zo kun je denken aan het willen democratiseren van het Midden Oosten door er oorlog te gaan voeren. Of de poging de ”hearts en minds” van de Afghanen te winnen door hen te bombarderen.

Dichter bij huis lijkt het vervoer een niche voor deze bestuurders. De Betuwelijn, bedoeld om het wegverkeer te ontlasten en de Hogesnelheidslijn om het vliegverkeer naar Parijs te verminderen, zijn maar twee voorbeelden. De gevolgen van het privatiseren en splitsen van de NS en het weggooien van geld aan de voornoemde prestigeprojecten kwamen bij de eerste winterse periode aan het licht.

Over het graven van een tunnel onder een stad gebouwd op palen hebben we het maar niet. Laat staan over het eerst wegbezuinigen van de dienst bouw- en woningtoezicht in dezelfde stad, waardoor de besluitvorming  voortvarend kon verlopen. Defensie gooit ook hoge ogen. Zo moet de luchtmacht de meest geavanceerde straaljagers hebben, terwijl zij in haar geschiedenis slechts bommen heeft gegooid op arme landen die zelf niet over een luchtmacht beschikten.

Niet lang voor zijn dood werd aan de Franse schrijver Camus gevraagd wat hij zoal gedaan had tegen de verschrikkingen op deze aarde. Zijn antwoord was: “ik heb ze in ieder geval niet erger gemaakt”. Wanneer u dit antwoord te mager vindt is enig zelfonderzoek op zijn plaats.