Een opmerkelijke eigenschap van de wetenschap is de hardnekkigheid waarmee misvattingen worden gekoesterd. De wetenschap kan daarvoor een aantal trucs in stelling brengen. Een oude vertrouwde is de consensusconferentie. Oud, omdat de eerst bekende in 325 in Nicaea in Klein-Azië plaatsvond. Daar kwamen de geleerden overeen dat drie gelijk was aan één. Hiermee werd de twist beslecht over het aantal goden in het christelijke geloof. Een tweede is het selectief citeren. Hierbij worden uitsluitend onderzoeken aangehaald die de misvatting ondersteunen. Studies die aantonen dat het anders is, worden genegeerd. Een hedendaags voorbeeld van zo’n misvatting is de gedachte dat dierlijk vet slecht is voor hart en bloedvaten, en meervoudig onverzadigd plantaardig vet goed.

Door het voortdurend hameren op dit aambeeld is het grote publiek hiervan inmiddels ook overtuigd. Dat is jammer, want er is wetenschappelijk geen grond voor. Het prestigieuze Journal of Clinical Epidemiology publiceerde onlangs de eerste grote meta-analyse van alle onderzoeken op dit gebied. Er zijn over het effect van vet tot op heden een groot aantal studies verricht. Zo werd het aantal hartziekten in landen met verschillend vetgebruik vergeleken in zogenoemde ecologische studies. Ook werd gekeken naar het effect van verminderd dierlijk vetgebruik op het aantal hartziekten in 35 landen. Specifieke bevolkingsgroepen met sterk verschillend vetgebruik, als Bantus en Indianen, werden met elkaar vergeleken. Ten slotte waren er experimenten waarbij groepen die op dieet waren gezet werden vergeleken met normale vetgebruikers.

Wanneer je zo ontzettend veel onderzoek doet krijg je ook ontzettend veel resultaten. Je kunt dan daaruit pakken wat in je kraam te pas komt. Dit wordt in de wetenschap ‘quotation bias’ genoemd, bevooroordeeld citeren. Uit het genoemde artikel blijkt dat dit de laatste tien jaar op zeer grote schaal is gebeurd ten gunste van de veronderstelling dat de consumptie van dierlijk vet de kans op hartziekte vergroot. Zo kon in geen enkel recent onderzoek verband tussen vetconsumptie en hartziekten worden aangetoond wanneer je landen vergeleek. Verminderd vetgebruik in de 35 landen leidde bij de helft van de mensen tot minder hartziekten, bij de andere helft niet. Bij de vergelijking tussen bevolkingsgroepen liet één onderzoek verband zien tussen vetconsumptie en hartkwalen, bij zes maakte het niets uit en bij zeven studies was het verband omgekeerd, dat wil zeggen hogere verzadigdvet-consumptie correleerde met lagere aantallen hartkwalen. Bij de experimenten liet één een verband zien tussen vet en hartziekte, tegen acht niet.

Het lijkt duidelijk dat de hypothese dat dierlijk verzadigd vet slecht is voor je hart daarmee afdoende is verworpen. Zo werkt het echter niet in de wetenschap. Nieuwe ideeën krijgen pas ruimte wanneer de gelovers in de oude uit de roulatie zijn. Wel kreeg de auteur van het artikel, de Zweed Uffe Ravnskov, in 1999 de Skrabanek-prijs voor zijn noeste en onbevooroordeelde arbeid.