zwartwit - door peter bügel
Zwarte Amerikanen lijden vaker aan hoge bloeddruk dan witte. Maar liefst 35 procent heeft hypertensie. 20 procent van de sterfte onder zwarten is daaraan te wijten, tegen 10 procent bij de blanken.
De Scientific American vroeg zich af hoe dit mogelijk is. Diverse theorieën passeren de revu. Modieus is natuurlijk de genetische verklaring. Het idee dat zwarten genetisch anders in elkaar zitten dan blanken wordt door veel blanke Amerikanen aantrekkelijk gevonden. Inderdaad kunnen bij zwarten enkele variaties van genen gevonden worden die iets met de bloeddruk te maken zouden kunnen hebben en die bij blanken veel zeldzamer zijn. Helaas komen die genvarianten ook veel in Nigeria voor, terwijl hypertensie daar minder bekend is. Populair is ook de Middle Passage-hypothese. Hierbij wordt de evolutieleer in stelling gebracht. De Middle Passage is de reis van Afrika naar Amerika op slavenschepen. Het idee is dat die slaven in een survival-of-the-fittest-situatie verkeerden. Aan boord zouden de omstandigheden zo zijn dat veel slaven stierven aan dehydratie. Diarree door infecties zou de boosdoener geweest zijn. Slaven die van nature veel zout vasthielden zouden daarvoor minder gevoelig zijn. Veel zout vasthouden had overlevingswaarde. Helaas is deze eigenschap ook een oorzaak van hypertensie.
De zwakke stee in deze redenering is dat dit soort aandoeningen al sinds het begin van de mensheid tot de grootste killers van kinderen gerekend moet worden. De selectieve druk die dit veroorzaakte zou in alle bevolkingsgroepen moeten worden teruggevonden. Zeker in de doorvoerhavens van het Caraïbische gebied waar blanken in de achttiende eeuw een even korte levensverwachting hadden als zwarten.
Andere onderzoekers stelden vast dat Amerikaanse zwarten gemiddeld dikker waren dan blanken. Adipositas leidt tot hypertensie. Omdat de bloeddruk een medische waarde is, ligt het voor de hand er ook een biologische oorzaak voor te zoeken. Toch ligt een psychologische en maatschappelijke meer voor de hand. Om te beginnen is het bekend dat armen altijd dikker zijn dan rijken. Zwarten zijn armer dan blanken. Verder is het zo dat stress bloeddrukverhogend werkt. Op de topdrie van levensgebeurtenissen die het meeste stress genereren staan, in volgorde van belangrijkheid, dood van de partner, echtscheiding en gevangenisstraf. De laatste twee voorvallen zijn in de zwarte Amerikaanse gemeenschap gewoner dan in de blanke. Over het verblijf in penitentiaire inrichtingen gaat een recent rapport van het Amerikaanse Bureau of Justice Statistics. Daaruit blijkt dat zwarten een zes keer grotere kans hebben in de bak te belanden dan blanken. Daarbij dient bedacht te worden dat één op elke 150 Amerikanen in de gevangenis zit. Dit is vooral te danken aan de war on drugs.
De zwarten die niet zijn opgesloten verkeren maatschappelijk in een achtergestelde situatie. Het is bekend dat mensen die als minderwaardig behandeld worden daar zelf ook in gaan geloven. Dat dit tot verhoogde bloeddruk leidt is vaak vastgesteld. Onder artsen wordt het fenomeen witte jas-hypertensie genoemd. Patiënten blijken een veel hogere bloeddruk te hebben wanneer die door de dokter wordt gemeten, dan wanneer de assistente het mag doen. Nadere studie wees uit dat bij iedereen de bloeddruk danig stijgt in situaties waarin gecommuniceerd moet worden met personen die meer status hebben. Het praten met ondergeschikten heeft het omgekeerde effect. Contact van de baas met oom Tom is alleen gezond voor de witte baas.