Regelmatig valt in allerlei kranten en tijdschriften te lezen dat een gezond dieet een belangrijk wapen zou zijn in de strijd tegen kanker. Meer groente en fruit zou de helft van alle maagkankers voorkomen en 40 procent van darmkankers. Vergelijking met landen om de Middellandse Zee zou dit hebben uitgewezen. Hierover straks meer.

In 1989, het Europese jaar van informatie over kanker, werd op een conferentie in Londen de stand van zaken als volgt samengevat. Een derde van kankerdoden was te wijten aan roken, een derde aan dieet inclusief alcohol en een derde aan andere activiteiten inclusief seksueel gedrag. Omdat 100 procent op deze wijze “verklaard” was, was het maar een kleine stap om te concluderen dat de slachtoffers dit aan zichzelf te wijten hadden. Ze waren immers gewaarschuwd? Het zal wel altijd een mysterie blijven waarom tegelijkertijd de behoefte aan veel meer geld voor onderzoek werd geproclameerd; als de mensen zich beter gedroegen was het probleem toch de wereld uit?

Het idee dat een verkeerde levensstijl mensen van onsterfelijkheid afhoudt is al oud. De opvattingen over een goede levenswijze lopen echter uiteen. Volgens het Guinness Book of Records was de meest bejaarde man ooit de Japanner Shigechiyo Izumi. Hij stierf in 1986 op 120-jarige leeftijd. Hij dacht dat de dagelijkse consumptie van een fles rijstwijndestillaat bij de maaltijd de oorzaak van zijn lange leven was. Jeanne-Louise Calment werd 119. Ze leefde vooral op sigaretten, chocolade en port. Een niet met name genoemde Schotse gravin uit de vorige eeuw verklaarde op haar honderdste verjaardag dat ze er een stricte regel van had gemaakt elke zes maanden een bad te nemen. Ook wanneer dat niet nodig was.

Een eeuw geleden hield de Amerikaan Dr. John Harvey Kellogg het publiek voor dat zijn cornflakes, samen met veel zemelen en een vegetarisch dieet de mens langer op aarde zou houden maar tevens dichter bij God zouden brengen. Dr. Kellogg, die medisch supervisor was van de gezondheidsfarm van de zevendedags adventisten in Michigan, meende dat 70 procent van alle ziekten te wijten was aan een “zondig” dieet met dierlijke vetten, zout, toevoegingen, snoep, koffie, thee en alcohol. Dr. Kellogg wilde bijdragen aan de ontwikkeling van “een hogere, meer pure en nobele mensheid”. De idealistische dokter had slapeloze nachten wanneer hij piekerde over een therapie voor masturbatie. Uiteindelijk schreef hij het etsende carbolzuur voor ter applicatie op de clitoris, zodat “abnormale opwinding” verhinderd zou kunnen worden. Voor jongetjes adviseerde hij het vastbinden van de handen en het plaatsen van kooien op de edele delen. Het meest effectief achtte hij besnijdenis zonder verdoving, omdat de penis op zo’n wijze geassocieerd werd met bestraffing. De besnijdenis nam dan ook vanaf 1880 een grote vlucht. Momenteel zijn de meeste Amerikaanse mannen besneden. Het zou overigens kunnen dat ze geen weet hebben van het verband met hun ochtendcornflakes.

Ziekte was volgens Kellogg het gevolg van verkeerd gedrag. Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon. Vaak gaat dit gedachtegoed samen met een hang naar de natuur en het idee dat we ziek worden van de beschaving. Verder zouden er landen zijn waar gezonder gegeten en gedronken wordt. Zo zijn er, zoals ik al meldde, allerlei gezondheidswetenschappers van mening dat mensen die aan de Middellandse Zee wonen onsterfelijk zijn.

Hart en vaatziekten schitteren aan de Mediterranee, zo blauw, zo blauw, door afwezigheid, omdat iedereen dag en nacht olijfolie tot zich neemt in plaats van smerige dierlijke vetten. Ook de consumptie van met name rode wijn maakt het vaatwandweefsel jeugdig en elastisch, reden waarom men in Schotland wel sterfelijk is door consumptie van whisky, dit staat wetenschappelijk vast. Overigens blijkt uit recent onderzoek dat het nuttigen van meerdere biertjes per dag ook uitstekend voor hart en bloedvaten is.

Dr. Bueno de Mesquito van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne laat weten dat ze aan de Middellandse Zee tien keer zoveel fruit eten dan wij en daardoor veel minder kanker krijgen. Wanneer we stellen dat de gemiddelde Nederlander een appel per dag eet, kan eenvoudig berekend worden wat er aan de Middellandse zee gebeurt. Leuk hebben de mensen het daar dus niet, elke dag tien appels, en daarnaast nog drie keer zo veel groente volgens onze wetenschapsman, we moeten dan toch al gauw denken aan een kilo sla per maaltijd.

Het is “dan ook niet verwonderlijk dat het aantal gevallen van borst-, maag-, en darmkanker geringer is.” Inderdaad, dat is niet verwonderlijk. Wanneer je elke dag tien appels moet eten, met olijfolie, een kilo sla en goedkope rode wijn dan wordt het een mens weleens teveel, zelfs aan de blauwe Mediterranee. Ik denk dat de gemiddelde mediterrane mens, voordat hij ten prooi valt aan hartaanval of kanker, zo op zijn zeventigste, de zee in loopt, omdat het mooi geweest is met al die appels en omdat de levensverwachtingsstatistieken toch moeten kloppen. Het punt is namelijk dat de levensverwachting aan de Middellandse Zee precies gelijk is aan die in onze contreien.