In het begin van de reis door Cuba was ik vooral overweldigd door alle indrukken. De warmte, de natuur, de spattende kleuren van het land, de socialistische leuzen en Ché die je overal ziet, de vriendelijkheid van de mensen, de muziek die je overal hoort en ziet.. maar langzaam kwam voor mij het een en ander in kader. De mensen zijn straatarm en niks gemoedelijk kuieren, het is een harde strijd om het dagelijks bestaan. De propaganda die je overal tegenkomt en die al vroeg op de scholen en in de buurtcomité’s eringestampt wordt, vind ik een leugen, ik vind het socialisme daar een leugen. Nederland zorgt veel beter voor zijn mensen dan Cuba, dat vooral trots schijnt te zijn op z’n onafhankelijkheid, maar ook dat lijkt mij meer propagandistisch dan waarheid. Ook dit land wordt geregeerd door machtbeluste en geldbeluste mensen, Castro was in het begin wellicht nog idealistisch, maar heeft al lang deze glans verloren, ook bij de Cubanen zelf, die lijken te wachten op zijn dood. Niemand weet wat er daarna gaat gebeuren, maar dat Raul, zijn broer, aan de macht komt gelooft niemand. Ché is wat dat betreft op tijd doodgegaan: hij heeft zijn aura behouden en hij wordt er echt aanbeden. De bekende foto van hem kom je duizenden keren tegen, op elke straathoek, in allerlei vormen. Ook José Marti, een denker en schrijver en de eerste onafhankelijkheidsstrijder, staat met een spierwitte buste in elk dorpje en op elk plein, maar ook vaak bij mensen thuis, in de tuin of op een andere manier. (een van zijn verzen is op muziek gezet en is beroemd geworden als ‘Guantanamera’.)

De mensen hebben overal tekort aan, zeggen dat ze daar trots op zijn, omdat het de onafhankelijkheid laat zien. Eindelijk zijn ze onafhankelijk, na eeuwen onderdrukking en beroving, en sinds De Revolutie komt daar nog een Amerikaanse boycot bovenop..maar alles is op de bon, ze hebben geen bouwmaterialen, geen zeep, nauwelijks vlees en veel woningnood. Als je trouwt, trek je bij je schoonouders in, en als je die niet hebt, heb je pech. Je kunt proberen zelf een huisje te bouwen, en daar wordt dan meer dan twintig (!) jaar over gedaan, omdat er geen geld is, of omdat je voor elk apart bouwmateriaal een aparte vergunning nodig hebt en die dan uitblijft, of omdat je een onnozel regeltje overtreden hebt..bijvoorbeeld: je bent verplicht een helm te dragen op een brom-of motorfiets, maar er zijn geen helmen. Als men wil, kun je dan daarvoor bekeurd worden. Of je bent niet actief genoeg volgens de hevig controlerende buurtcomité’s. De dokter is verplicht elke week bij al zijn patiënten langs te komen om te zien of het met je gezondheid goed gaat, maar die heeft ook de macht om je te controleren, en dat sanctioneert alles, je baan, je huis, je salaris. Er heerst dus een zeer behoedzame sfeer onder het mom van gratis gezondheidszorg en verzorgende comité’s..   De families zijn daarom enorm afhankelijk van elkaar, ook voor de ouderenzorg, en dat is denk ik een reden voor de vergaande familiezin van de Cubanen. Ze moeten wel. Verder wordt er veel gescheiden en de positie van de vrouw is officieel gelijk, maar bij de meeste mensen wordt er vroeg gevreeën, komen er heel vroeg kinderen en blijft de vrouw thuis en heeft weinig te doen.

De mannen zijn macho’s en denken dat ze voor elke vrouw onweerstaanbaar zijn. Dat is wel een béétje waar ;-)) omdat de mannen geweldige charmeurs zijn en je kunt er goed mee praten.   De rum kost weinig en  vloeit rijkelijk, ook om de dagelijkse ellende te ontvluchten, denk ik. Een ontsnappingsmogelijkheid zit ook in de muziek, de Cubanen dansen meteeen en graag en ook fantastisch mooi. Al heel jonge kinderen zie je met die kontjes zwaaien, en dat wordt flink voortgezet. Bijna alle vrouwen hebben een strakke broek of een legging aan: dat gedeelte moet echt extra goed uitkomen ;-)  

Mmmm…het lijkt wel wat negatief geloof ik. Ik vond dat de Cubanen voor de gek gehouden worden. Dat ze moeten geloven in iets dat niet deugt, hoewel het socialisme in zijn essentie mij altijd erg aangesproken heeft, ik heb jaren SP gestemd. Maar ik heb hier op Cuba gezien dat het niet waar is, dat het niet werkt. Het ontneemt energie en ondernemingslust, en de co-operaties daar lopen van geen kant. Ik moet daar nog maar eens flink over doordenken. Ook daar worden arbeiders uiteindelijk misbruikt, maar onder een andere hoed. Als mensen er bovenuit spingen en ze kunnen ermee pronken bijvoorbeeld zoals sporters, worden ze wel bedolven onder de materiële welvaart. Het klopt niet, en de menslievende dekmantel waaronder dat gebeurt, maakt het alleen maar navranter.  

(5 september 2003)