Organisatiedeskundige Matthieu Weggeman liet ooit een manager een brief schrijven aan Franz Schubert, waarin hij moest uitleggen hoe de Unvollendete het beste voltooid had kunnen worden. De manager komt al snel tot de conclusie dat er doortastend moet worden opgetreden, en dat er om te beginnen heel wat details geschrapt kunnen worden. Al die aandacht voor achttiende en zestiende noten was volstrekt onnodig en veel te sophisticated. Zulke korte noten konden veel beter worden samengevoegd tot één langere halve noot. Verder was het onzinnig om de blazers te laten herhalen wat de strijkers net al gespeeld hadden en de meeste hoboïsten konden ook wel naar huis. Die hadden maar weinig te doen, en daarom kon hun partij veel beter over de rest van het orkest worden verdeeld.

Iedereen die ook maar een béétje van muziek houdt zit nu te gruwen en te griezelen en vermoedt dat het hier gewoon om een misplaatste grap gaat. Toch zie je overal managers die geen enkel benul hebben van het product waar ze zich mee bezig houden, maar waarvan iedereen beweert dat ze voortreffelijke managers zijn. En een voortreffelijke manager, zo is de heersende opvatting, kun je eigenlijk overal inzetten. Efficiëntie is vaak het toverwoord, en dan sneuvelen al heel snel de details.

Toch ben ik er van overtuigd dat het juist de details zijn die er toe doen. De details die er voor zorgen dat iets echt heel goed is, in plaats van acceptabel of redelijk. De details (als we het over muziek en andere kunst hebben) die ervoor zorgen dat iets je echt raakt.

Laten we als voorbeeld een stukje uit Multatuli’s Max Havelaar nemen. In het begin van het boek vinden we een beroemde dialoog over Barbertje. De gerechtsdienaar wijst de rechter de man aan die Barbertje vermoord zou hebben. De rechter zegt dan niet alleen “Die man moet hangen”, wat voor de manager die we hierboven aan het werk zagen waarschijnlijk voldoende geweest zou zijn, maar hij gaat verder met de vraag “Hoe heeft hij dat aangelegd?” Als hij dan hoort hoe hij haar in kleine stukjes gesneden heeft en ingezouten zegt de rechter onderkoeld “Daaraan heeft hij zeer verkeerd gedaan”. Karel van het Reve constateerde al eens dat het die regel is die de lezer doet beseffen dat we hier met een zeer goede schrijver van doen hebben. Ook de zin waarin de lezer te lezen krijgt dat hij dit boek moet lezen als gij makelaar in koffie zijt “of als ge iets anders zijt” bewijst wat mij betreft dat juist de details er altijd zeer toe doen.