De laatste dag vóór het referendum. Tijd om de zaak nog even op scherp te zetten. Het leek er sterk op dat wij onze plaats bepaald hadden, maar de twijfel bleef ernstig knagen. Dus moeten er nog wat zaken op een rijtje gezet worden.

Zoals we al eerder concludeerden heb je met sommige voorstanders van de Europese grondwet geen tegenstanders meer nodig. Als een Tweede Kamerlid van de VVD letterlijk zegt dat de grondwet zich vooral richt op de versterking van Europa als geheel en dat dat dus niet zoveel te maken heeft met de verbetering van de positie van arme landen is de conclusie snel getrokken: die arme landen krijgen het straks dus nog moeilijker dan ze het al hebben. Maar is dat wel zo? Want het is wel een feit dat het vetorecht verdwijnt als de nieuwe grondwet ingaat. Daar schreeuwen de tegenstanders nu juist moord en brand over omdat Nederland zijn invloed kwijt zou raken, maar dat nationalistische argument heeft ook een andere kant. De absurde landbouwsubsidies die heel nadelig zijn voor de arme landen raken namelijk hun vetobescherming kwijt. De EU-begroting bestaat ongeveer voor de helft uit landbouwuitgaven, dus tel uit je winst. Het zou juist een doorbraak kunnen betekenen die juist voor arme landen wel eens gunstig uit zou kunnen pakken. Frankrijk, dat massaal tegenstemde, was altijd een fel protectionist die elke landbouwhervorming tegenhield.

Een ander punt – het is bijzonder verleidelijk om tegen te gaan stemmen vanwege het stompzinnige geblaat van Balkenenende, Brinkhorst, van der Hoeven en al die andere arrogante zelfingenomen koppen die vanuit het kabinet “ja” lopen te kakelen, maar we moeten ons natuurlijk goed realiseren dat we Balkenenende pas over twee jaar weg kunnen stemmen. Dat zullen we dan ook zeker doen, daar vertrouw ik op, maar dat is nu helaas niet aan de orde.

Wat in dit hele verhaal lastig is, is dat vrijwel niemand de hele grondwet gelezen heeft, en dat je dus afgaat op wat je leest en hoort. De nationalistische argumenten vallen dan wat mij betreft meteen af, zeker als ze komen van iemand als Wilders die alleen maar tekeergaat tegen de toetreding van Turkije, maar ook als ze komen van de SP die steeds hamert op de invloed die Nederland verliest. Waar het om draait is natuurlijk toch dat we juist van dat nationalisme af willen, en dat ik blij ben met een intensievere samenwerking binnen Europa. Na twee grote Europese oorlogen is het hoog tijd dat we meer gaan samenwerken, en dat er dan juist ook Oost Europese landen meedoen, en straks ook Turkije, dat is alleen maar toe te juichen. Ik riep toen ik tien was al dat ik me geen Nederlander maar wereldburger voelde, dus nationalistische praatjes zijn aan mij niet besteed.

Door veel te lezen en te luisteren en kijken dacht ik de conclusie te kunnen trekken dat de grondwet ook bepaalt dat we meer aan defensie zullen moeten gaan uitgeven, maar ik kreeg een mailtje met de volgende zin: “Als je mij kan aantonen dat Europese landen meer geld aan defensie moeten gaan uitgeven krijg je van mij een boek naar keuze”. Ik moet bekennen dat ik toen met de mond vol tanden stond, want ik heb dat inderdaad alleen van horen zeggen. Een van de vele “deskundigen” beweerde dat, maar ik weet niet waar hij dat precies op baseerde.

Nog een puntje – als we tegen stemmen weet niemand waar we precies tegen stemmen, en dat betekent weer dat die grondwet nooit goed bijgesteld kan worden, omdat voor niemand duidelijk is waar precies de knelpunten zitten. Ik denk dat we moeten oppassen voor een effect als in Frankrijk waar vrij massaal werd toegegeven dat de tegenstem toch vooral ook een stem tegen de zittende regering was. Nogmaals – Balkenende en consorten kunnen we pas over twee jaar wegstemmen.

Kortom – we zullen de hersenen nog even heel goed moeten laten kraken voor we het stemhokje binnen stappen.