De Atlas van het Hiernamaals is een subtiel hilarische verzameling kaarten en verhalen die ik met groeiende verbazing heb gelezen en bekeken.

Subtiel en hilarisch, kan dat samengaan? Ik had verwacht van niet, maar hier komen de twee wel degelijk perfect samen. De samenstellers en schrijvers hebben namelijk een verbijsterende hoeveelheid Hiernamaalsen weten te verzamelen. Zoveel, dat je al snel denkt: godallemachtig, hoe is het mogelijk dat er zó ongelofelijk veel zijn?

Dan worden die Hiernamaalsen allemaal ook nog eens buitengewoon serieus en keurig gepresenteerd (al heb ik een licht vermoeden van wat de Britten zo mooi “tongue-in-cheek” noemen), met een uitgewerkte kaart erbij. Dat krijgt al snel iets hilarisch omdat elke godsdienst er altijd rotsvast van overtuigd is dat hún hiernamaals het enige echte is. En als dan het ene na het andere hiernamaals opduikt is dat op zijn zachtst gezegd een vervreemdende ervaring, lijkt mij.

Ik zou me zelfs kunnen voorstellen dat, door de droge en feitelijke manier waarop hier het Hiernamaals in al zijn verschijningen gepresenteerd wordt, iemand wel eens van zijn geloof zou kunnen vallen. Want als jouw persoonlijke hiernamaals hier ineens als gelijkwaardige variant tussen een aantal in jouw ogen vrij absurde variaties staat zouden je de schellen best eens van de ogen kunnen vallen.

Dat zou op zich een mooi bijverschijnsel zijn, maar zelf vond ik het al een heerlijke, verbluffende ervaring om te zien hoe ongelofelijk inventief de mensheid in de loop der eeuwen blijkt te zijn geweest in het creëren van een hiernamaals. Alle grote levensvragen komen langs, maar al lezend en kijkend ga je per hiernamaals al meer relativeren. Daar komt bij dat je ook goed kunt volgen hoe door de eeuwen heen de opvattingen verschuiven en veranderen – je krijgt zo vrijwel ongemerkt ook een stuk cultuurgeschiedenis mee.

Voor sommige mensen zal het wellicht een confronterend of ontnuchterend boek zijn, maar ik vond het heerlijk. Een stukje folkloristische religie wordt hier weer pure literatuur – terug naar de sferen van Tolkien.

• Guido Derksen, Martin van Mousch en Jop Mijwaard – Geïllustreerde Atlas van het Hiernamaals – Nieuw Amsterdam – ISBN 978-9046-809020