De nieuwe bijstandswet, die na de vakantie snel even door de kamer geloodst wordt, is een misselijkmakend staaltje van asociaal beleid. Bovendien wordt het zo geraffineerd gedaan, dat de grootste ramp er vrijwel ongezien doorheenslipt. Iedereen mekkert nu over het feit dat alleenstaande moeders met kleine kinderen ook een sollicitatieplicht opgelegd krijgen. Erg zielig, inderdaad, en op dit gebied wordt er dan ook een klein stapje teruggedaan. En dan heeft deze maatregel zijn nut als afleidingsmanoeuvre uitstekend bewezen. Niemand heeft het namelijk over het opmerkelijkste stuk in die nieuwe bijstandswet, namelijk het loslaten van het begrip passende arbeid.

Wat houdt “passende arbeid” in? Het betekent dat je, als na een tijdje blijkt dat er geen werk is op jouw niveau, je werk zult moeten accepteren dat één of twee schalen onder dat niveau ligt. Het is dus al een redelijk ruim begrip. Laat je dat los, dan sta je in één grote stap in het China van Mao, waar professoren gedwongen werden op het land te gaan werken.

Deze maatregel danken we aan één forse denkfout. Je gaat er namelijk van uit dat als je op een bepaald niveau kunt functioneren, je dus ook alles kunt doen wat onder dat niveau zit. Helaas is dat niet zo. Als je goed met je hoofd kunt werken wil dat nog niet zeggen dat je ook goed met je handen bent. Een intellectueel aan de lopende band zetten is vragen om moeilijkheden. Dat werk staat namelijk zo haaks op de man dat hij binnen het uur fouten gaat maken. Hij kán het gewoon niet, en dat is geen kwestie van onwil.

Voor het gemak wordt ook even vergeten dat er geen banen zijn op dit moment. De politiek kan dan nog zo hard roepen dat ze er wel zijn, maar ik kijk elke dag in de krant en op internet, en ik kan ze met de beste wil van de wereld niet vinden. Ik moet wel elke week minstens één sollicitatiebrief versturen, als uitkeringsgerechtigde. Dat doe ik ook, en daarbij hanteer ik het begrip “passende arbeid” behoorlijk ruim. Maar ik voel er niets voor straks gedwongen in het gemeentelijke plantsoen te gaan werken. En stel je voor dat je als hulpbehoevende bejaarde straks een onwillige aan je bed krijgt die je eigenlijk helemaal niet wíl wassen…