15 juni 2004 was de negentigste sterfdag van majoor Lodewijk W.J.K. Thomson, die sneuvelde tijdens de uitvoering van de Nederlandse vredesmissie naar Albanië (1913-1914). Hij was de eerste Nederlandse militair die viel tijdens een Nederlandse vredesmissie.

Thomson was in de periode van 1905 tot 1913 lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en van 1909 tot 1913 lid van de Haagse gemeenteraad. Vandaar dat zijn monument in Den Haag staat.
Hij was drager van veel Nederlandse ridderorden, waaronder ‘Ridder der Militaire Willems-Orde'(1897).

Op 28 november 1912 had Albanië tijdens de Balkanoorlogen van 1912-1913 de onafhankelijkheid uitgeroepen en werd het vervolgens aan alle kanten aangevallen door de buurlanden. Bovendien dreigde er een anarchie van binnenuit te ontstaan. De andere landen van Europa begonnen zich zorgen te maken over een dreigende oorlog.

De grote mogendheden hadden Nederland in 1913 als neutraal land verzocht om officieren naar Albanië te zenden. In totaal gingen er zeventien man naar Albanië. Als vorst van Albanië werd aangezocht Prins Wilhelm zu Wied, achterneef van Koningin Wilhelmina. Opzet van de Nederlandse ”vredesmissie”  was om een Albanese gendarmerie te vormen, zodat het land zichzelf zou kunnen verdedigen.

Toen twee weken na de dood van Thomson het schot in Sarajevo klonk op 28 juni 1914, duurde het nog maar een paar weken voordat de algehele mobilisatie werd afgekondigd in het grootste deel van Europa.
De Nederlandse militairen keerden eind juli 1914 terug naar hun garnizoensplaatsen, twee gevangengenomen officieren volgden in september 1914.

Ondertussen was het stoffelijk overschot van Thomson door de kruiser HrMs ‘Noord-Brabant’ uit Albanië opgehaald. Op 16 juli 1914 werd majoor Thomson met groot militair vertoon herbegraven op de Zuiderbegraafplaats in Groningen. Zijn weduwe en hun enig kind Maria van 14 jaar oud woonden daar vlakbij. Dat was het einde van deze missie, die vervolgens bijna helemaal vergeten werd doordat de Eerste Wereldoorlog uitbrak.

De Thomson Foundation organiseert deze herdenkingsceremonie niet alleen ter herdenking van majoor Lodewijk W.J.K. Thomson, maar ook als postuum eerbetoon aan de andere zestien vergeten deelnemers aan deze ”vredesmissie”, die bestond uit:

Generaal-majoor Willem J.H .de Veer, 1ste luitenant Gerard A. Mallinckrodt, majoor Wouter de Waal, majoor Hugo J. Verhulst, majoor Henri J.L. Kroon, majoor Lucas Roelfsema, majoor Joan E. Snellen van Vollenhoven, majoor Johan M. Sluys, kapitein Carel de Iongh, kapitein Jetze Doorman, kapitein Jan Fabius, kapitein Julius H. Sonne, kapitein Hendrik G.A. Reimers, kapitein Jan H. Sar, Officier van gezondheid Tiddo Reddingius en de sergeant-verpleger Jan van Vliet. Een burgerarts, F. de Groot, ging op eigen gelegenheid mee.

Vorig jaar 28 maart 2003 is het de Thomson Foundation gelukt om het Thomsonbeeld in Groningen herplaatst te krijgen met een feestelijke ceremonie, waarbij de Albanese minister van Defensie namens de President van Albanië postuum Thomson de hoogste onderscheiding; de ”Gouden Adelaar”, uitreikte en overhandigde aan een achterkleinzoon van Thomson.

Vervolgens brachten wij in mei / juni 2003 op verzoek van de Albanese Vrienden van Thomson een bronzen replica van het Groninger Thomsonborstbeeld naar Albanië, ter vervanging van het vernietigde Thomsonmonument te Durres, waar Thomson ereburger van de stad is sinds het jaar 2000. Het Albanese Parlement hechtte goedkeuring aan het besluit om de nieuwe Militaire Academie voor onderofficieren in Tirana naar Thomson te vernoemen. Sindsdien is er een samenwerkingsverband met de Koninklijke Militaire School te Weert.

Later in het jaar zal er hopelijk een Thomsonbeeld onthuld worden als onderdeel van de Historische Verzameling van de KMA te Breda. Ons streven bij al deze activiteiten is er op gericht om de Albanië-missie aan de vergetelheid te ontrukken en te verankeren in het nationaal collectief geheugen. “Immers het verleden is een publiek bezit en bovendien ons publieke kapitaal bij uitstek en als men de toegang tot dat kapitaal verliest, krijgt men een armoedige samenleving”, aldus de Groninger historicus Ernst Kossmann.

Mochten er mensen zijn die over enige informatie beschikken t.a.v. deze Nederlandse vredesmissie 1913-1914 naar Albanië, dan verzoeken wij hen contact op te nemen met de voorzitter van de Thomson Foundation: Jolien T.C. Berendsen-Prins, 050-5348522 of [email protected]

Extra

Thomson was drager van veel Nederlandse ridderorden, waaronder ‘Ridder der Militaire Willems-Orde'(1897), Ridder in de Orde van Oranje Nassau met de Zwaarden (1903), Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw (1913), Ridder in de Orde van het Zwaard (in 1913 door de koning van Zweden geschonken) en Officier in de Orde van het Legioen van Eer, in 1911 geschonken door de President der Franse Republiek. Werd door Prins Wilhelm zu Wied, M’brett, de nieuwe vorst van Albanië sinds 7 maart 1914, in de Orde van de Zwarte Adelaar van Albanië opgenomen op 26 maart 1914. De Orde van Danilo uit Montenegro (hij was daar Miltair waarnemer gedurende de Balkanoorlogen). Idem voor Griekenland de Orde van de verlosser en herinneringsmedaille van de Grieks-Turkse Oorlog 1912-1913. Nog vele andere onderscheidingen had Thomson gekregen, o.a. in Nederland Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven, het Offficierskruis voor langdurige werkelijke dienst, de zilveren erepenning ivm zijn schenking aan ’s Rijks Wetenschappelijke en kunstverzamelingen (1912)  en postuum juni 1914 de ”Komturklasse mit Stern” en hij is sinds 2000 ereburger van de stad Durres in Albanie en kreeg postuum in Groningen op 28-3-2004 de Gouden Adelaar van Albanie van de president voor buitengewone inzet voor de Republiek Albanie uit handen van de Albanese Min.van Def. Pandeli Majko.

 THOMSON EN DE DRAAK

                           Naar de brug, naar de brug,

                        Spoedt u derwaarts, o mannen!

            Brengt uw wapenstukken – slagzwaarden, houwdegens, mortieren.

            Want de Draak is opgestaan, duister als de nacht;

            Met vliegend vaandel, bezoedeld met bloed,

            Trekt hij, wrede wandaden plegend, uit Shjak naar Durrës op.

                        Jij Ottomaans Serpent!

                        Jij Gesel van de rampspoed!

            Nu je genoeg hebt van Grieken, Serviërs en Bulgaren,

            Kom je, nog immer bloeddorstig, op Albaniërs af,

            Als een kronkelend voortglijdende slang, alom deernis

            Ten toon spreidend, maar arglistig tot op het bot.

                        De verdelgde Draak …

                        Door Thomson te Vlorë

            Voor het eerst aanschouwd, waar op vier maal honderd vleugels

            Hij oprees uit de zee, dat Ottomaans gedrocht.

            Maar Thomson dwong hem op de knieën, zijn machtige hand

            Wrikte het zwaar beproefde vaderland uit zijn klauwen los.

                        Voor Durrës overwon

                        Thomson hem ten tweeden male,

            Plette hij hem de kop met geschutvuur van de tinnen,

            Dwong hij Essad Pasja zijn heerschappij prijs te geven.

            Van alle kracht beroofd, werd hij teruggedreven tot in zee,

            Met mokerslagen die doel troffen en vermorzelden.

                        De verslagen Draak…

                        Al was hij dan volledig te schande gemaakt,

            Hij herwon zijn kracht, en keerde – over land nu – naar Durrës weer.

            Eens te machtiger dook hij op in het moerasland bij de brug;

            De misleide Albaniër, evenwel, was naar de kust opgerukt,

            Zodat zijn strijdbanier vertrapt werd, zijn maagschap afgeslacht.

                        Opnieuw trad hij voor ons in het krijt,

                        De onverschrokken held, ten derden male nu;

            Met schietgerei en wapentuig, vuurmonden en sabels,

            Reed Thomson uit, de in zo menig koninkrijk vermaarde.

            Als door de hemel gezonden, het tweesnijdend zwaard vast in de hand,

            Reed hij op de bende trouwelozen in, op hen die het eigen volk verrieden.

                        Tot tweemaal toe wist hij te zegevieren,

                        De Draak te breidelen, hem weg te vagen.

            Maar hij herrees opnieuw, en bond de strijd weer aan.

            “Halt!”, riep hij uit, “houd halt jij!”, en hij stormde op hem toe.

            Zo kwam hij dan te sneven, het Ondier in zijn opmars stuitend,

            Die krijgsheld van verre, die voor ons het leven liet.

                        Van de brug, van de brug

                        Trekt gij u terug, o mannen?

            Gij vliedt van hier, maar zijn schim houdt moedig stand,

            Het onstuimig Serpent verschrikkend en verjagend.

            Aldus blijft de brug bewaakt, alzo wordt zij beschut:

            Door een wachter die verzaakt noch versaagt.

                        Naar de brug, naar de brug,

                        En beween, o mannen,

            De ongelukkige Thomson, die gij – ja, gijlieden zelf! – hebt omgebracht;

            Hem die gij niet volgen dorst, maar eenzaam en alleen het lot liet tarten,

            Die onvervaard de dood tegemoet trad – voor ons,

            Voor ú, vermaledijden, die uw land niet waarlijk lief hebt.

            Fan S. Noli, Thomsoni dhe Kulçedra

               [orig. Albanees (1914), vert. dr M.M.H Bax (2003)]