De teloorgang van de postbezorging in Nederland, en dan met name van het voormalige staatsbedrijf TNT Post (voorheen PTT) lijkt door iedereen, ook de pers, als onvermijdelijk te worden gezien. Daarbij lijken een paar aspecten over het hoofd te worden gezien.

Paniek bij TNT
Toen de postmarkt werd opengebroken raakte men bij TNT in paniek, want andere postbedrijven konden goedkoper de post bezorgen. Het lijkt er sterk op dat TNT toen al hulpeloos met de pootjes omhoog op zijn rug is gaan liggen. Men had ook vol kunnen inzetten op de sterke punten van TNT.

Sterke punten –  kwaliteit
TNT had postkantoren waar mensen stonden die verstand hadden van hun vak en die je ook met ingewikkelde zaken verder konden helpen. Nu zijn er alleen nog postagentschappen die je al terug naar huis sturen als je een pakketje voor een adres op Schiermonnikoog aanbiedt waar geen postcode opstaat, want “postcodeboeken zijn er niet meer, en we hebben hier geen internet, en zobnder postcode kan ik dit niet accepteren”. Dat ze op hun bedrijfscomputer (waar wél alle tarieven op te vinden zijn) gemakkelijk een postcodeboek zouden kunnen plaatsen komt niet bij ze op.

Bereikbaarheid
Maar ondanks het verdwijnen van de postkantoren zijn er nog steeds postagentschappen van TNT die gemakkelijk te vinden zijn, waar je postzegels kunt kopen, je pakjes kunt afgeven en waar je je pakje kunt ophalen als de postbode je niet thuis trof. Ik zou, als gewone gemiddelde Nederlander, niet weten waar ik mijn post bij Sandd of SelektMail zou moeten aanbieden of op zou moeten halen. Ik kreeg zelfs een keer een briefje van een pakjesbezorger (ik meen UPS of een andere grote) die me uitlegde waar in Zwolle (ik woon in Haren) ik mijn pakje kon ophalen.
Toch heb ik nooit een reclamecampagne van TNT gezien waarin ze dit soort pluspunten benadrukken.
Ik heb zelfs nooit een reclamecampagne gezien waarin ze zelfs maar een voorzichtige poging deden om de postmarkt te behouden of te heroveren.

Vreemde argumenten
De postbodes worden er nu uitgedonderd omdat ze “te duur” zouden zijn. Dat gaat nu zelfs zo ver dat de inmiddels vertrouwde, door TNT ingehuurde pakjesbezorger, die precies wist bij welke buren hij met een gerust hart iets af kon geven, of die me in het dorp staande hield omdat hij een pakje voor me had, het veld moest ruimen omdat iemand anders het blijkbaar goedkoper wou doen. Daardoor komt er tegenwoordig een botte sjaggerijn zonder een spatje flexibiliteit aan de deur. Klantvriendelijkheid of kwaliteit zijn geen criteria meer bij het inhuren van postbodevervangers – het moet en zal zo goedkoop mogelijk. Dat je daarmee je klanten wegjaagt toont je gelijk dan weer fraai aan.

Het CAO-argument
Dat van die dure postbodes is een vreemd argument omdat er gezegd wordt dat de concurrentie part-timers inhuurt en de CAO negeert. Waarom is er dan niet meteen moord en brand geschreeuwd op het moment dat de beslissing genomen werd om de postmarkt open te gooien, en waarom is er toen niet onmiddellijk vastgelegd dat iedere postbezorger zich aan de CAO moet houden en zijn mensen fatsoenlijk moet betalen? Zoals het nu gaat lijkt het wel de omgekeerde wereld. “Zij betalen hun personeel slecht, dus moeten wij dat noodgedwongen ook doen”. Nee, meneer de baas van TNT, die anderen moeten hun mensen gewoon een redelijk salaris betalen. En ik ben als klant zelfs bereid iets meer te betalen voor een bedrijf dat zijn werknemers fatsoenlijk behandelt. Onbegrijpelijk, niet?

Winst en cijfers
Wat ook nogal eens vergeten wordt is dat TNT nog steeds enorme winsten maakt. Dertig procent minder post zou er de laatste jaren verstuurd worden. Dat staat haaks op mijn ervaring, want de postbode komt hier vrijwel elke dag langs (en op topdagen komen er wel vijf aanbieders met post). En volgens mij worden er de laatste jaren juist veel en veel meer pakjes verstuurd dan vroeger, met dank aan het door TNT zo hartgrondig vervloekte internet (denk aan Amazon, E-Bay of Marktplaats). De aandeelhouders van TNT zitten in het buitenland, en dat betekent zometeen dat de overheid gaat bijspringen om die buitenlandse beleggers met nog grotere winsten naar huis te laten gaan dan de forse bedragen die ze nu al mogen vangen. Dat is een beetje zuur, niet?

Marktwerking
De heilige marktwerking waar de VVD zo heilig in blijft geloven doet bij TNT al jaren zijn vernietigende werk, en als consument, die juist bij die marktwerking voordeel zou moeten hebben volgens de catechismus van de zelfgenoegzame Rutte en zijn vrinden, weet je dat het in de postwereld finaal anders uitgepakt heeft.
Want de prijzen zijn dankzij de concurrentie voor de gemiddelde consument helemaal niet gedaald, integendeel. Het sturen van een pakje is zo langzaamaan absurd duur geworden. Een pakje naar mijn zoon in Kaapstad sturen kostte jaren geleden een euro of vijf, nu ben ik twee tientjes kwijt. Het versturen van een boek kost me meer dan het boek zelf kost.

Terug naar de postbode
En als het dan echt zo duur moet zijn (waar ik nog helemaal niet van overtuigd ben), dan wil ik verdomme ook dat postbodes fatsoenlijk betaald worden, zodat er van die twee tientjes per pakje ook een redelijk deel naar die postbode gaat in plaats van naar de aandeelhouder. Maar begin nou eindelijk eens met vechten voor je marktaandeel, in plaats van dat eeuwige gemekker en geklaag.

(HM, 20 november 2010)