Pantserkruiser Potemkin wordt door iedereen die verstand heeft van film beschouwd als een van de absolute, tijdloze filmklassiekers. Het is zo’n film die voorkomt in vrijwel alle lijstjes van “beste films aller tijden” die ooit zijn samengesteld, en hij zal, net als Orson Welles’ Citizen Kane, wel altijd op die lijst blijven staan. De maker, de cineast Sergej Eisenstein, wordt dan ook beschouwd als een van de grootste filmregisseurs ooit, en de zeven films die hij maakte zijn verplichte kost voor iedereen die zelf films zou willen maken.

Maar ook voor een gewone filmliefhebber zijn de films van Eisenstein de moeite waard, en dat begint meteen bij de eerste, Staking, die Eisenstein in 1924 voor Proletkult mocht maken. De film ziet er wat betreft montage en zeggingskracht nog steeds verbluffend modern uit, waarbij opvalt dat Eisenstein een zeer goed oog had voor fotogenieke achtergronden – kijk bijvoorbeeld naar het moment uit de film dat op het doosje van de dvd prijkt. Arbeiders vergaderen bijvoorbeeld ook op een berg treinwielen, of iemand loopt voor een enorme tros touw langs. Beelden die indruk maken, en die je bijblijven.

Het gaat hier wel om een film uit de begintijd van de film, dus zonder geluid, wat betekent dat gebaren en gelaatsuitdrukkingen het werk moeten doen. Het betekent ook dat de fabrieksdirecteur (het verhaal speelt vóór de revolutie) een hoge hoed op het hoofd heeft, dik is en dikke sigaren rookt. Toch hindert deze clichématige opzet niet echt, doordat bijvoorbeeld de intriganten die de staking moeten breken schitterend worden neergezet aan de hand van hun bijnamen (de uil, de vos etc).

Het tempo van de film is hoog, en Eisenstein is een absolute meester in de montage, waarbij hij dingen doet waarin hij zijn tijd ver vooruit was. Het neerslaan van de stakers door de politie doorsnijdt hij bijvoorbeeld met beelden van het slachten van een stier. Schokkend, en je begrijpt na het zien van deze film ook waarom de Oktoberrevolutie in Rusland uitbrak. Een stuk geschiedenis, al is de visie ongetwijfeld gekleurd, maar vooral een filmisch meesterwerk dat nog steeds indruk maakt. De film is bovendien voorbeeldig op dvd gezet, waarbij je onder meer kunt kiezen uit twee soundtracks die allebei perfect de film versterken. Een absolute aanrader voor filmstudenten, en voor iedere andere filmliefhebber.

• Sergej Eisenstein – Staking – dvd Moskwood Media – ISBN 978 9059 392533