Een jaar of twintig geleden zag ik op een kunstkanaal op televisie het begin van Die Klage Der Kaiserin, een zogenaamde dansfilm van de Duitse choreografe Pina Bausch. Na een paar minuten had ik door dat ik naar iets heel bijzonders zat te kijken en stopte ik een videoband in de videorecorder. De film heb ik vrij snel daarna nog eens gekeken, maar daarna nooit meer. Toch blijken er bepaalde beelden van die film te zijn blijven hangen, waardoor ik de behoefte kreeg hem weer een keer te zien, en dan liefst helemaal. De kwaliteit van de band is namelijk niet geweldig meer, maar de film is tot nu toe nooit op dvd uitgebracht, waardoor ik het toch moest doen met mijn oude video-opname.

Dat viel niet echt mee, moet ik bekennen, want de fragmenten die op mijn netvlies waren blijven hangen maakten maar een vrij klein deel van de film uit – het grootste deel bevat toch vrij traditioneel ogende choreografie, en dan ook nog eens van de sombere, dramatische soort. Toch koester ik juist die andere fragmenten. Een man die met een grote houten kast op zijn rug over een groene heuvel loopt, twee oude mannen die moeizaam over een vers omgeploegde vette klei-akker lopen, een man die zich aan de kant van een weg zit te scheren, waarbij de voorbijrijdende auto’s steeds een golf vies water over hem heen spatten, een man die buiten een balletduet aangaat met een zwerm vogels, een man die een kind in een tuigje hoog een boom intakelt. En overal is water, modder en sneeuw.

Wat ik er bijzonder aan vond was dat het begrip dans werd opgerekt. Het lopen van die oude mannen door de vette klei bijvoorbeeld heeft een bijzonder soort gratie, en de man die loopt te balanceren met een grote kast op zijn rug – dat heeft alles met bewegen te maken, en bewegen is de kern, de basis, van ballet. De choreografen die helemaal teruggingen naar die basis van de meest elementaire beweging vond ik buitengewoon fascinerend, omdat ze me anders om me heen deden kijken. Ze leerden me dat je overal om je heen ballet kunt zien.

Daarom laat ik hier wat fragmenten uit de film van Pina Bausch zien, met excuses voor de slechte kwaliteit. De beelden die ik me herinnerde bleken nog altijd even sterk, en dat de film verder een wat gemengde indruk achterlaat, dat neem ik op de koop toe.

mannen lopen door de klei...

Rustig ploeteren deze twee mannen door de vette, net omgeploegde klei.

choreografie met zwerm vogels...

Man die een soort van choreografie met een zwerm vogels uitvoert.

man scheert zich aan de kant van de weg

Man die zich aan de kant van de weg zit te scheren. Iedere passerende auto zorgt ervoor dat hij een golf koud vies water over zich heen krijgt.

cellist

Een cellist speelt in een voortrazende hangtrein.

sneeuwdans

Een dans om de komst van de sneeuw mee te vieren? In een dun jurkje danst deze Japanse danseres fanatiek in een sneeuwstorm.

een kind wordt omhooggetakeld...

Een kind wordt in een boom omhooggetakeld en blijft daar een behoorlijke tijd bungelen.

oude danseres

Met deze aandoenlijk stijfjes dansende oude danseres eindigt de film.