Toen ik een jaar of dertig was kwam ik een keer bij mijn ouders op bezoek toen die zich juist installeerden om te gaan kijken naar een serie op de Duitse televisie. Die serie was hun door kennissen aangeraden, en wij bleven, in eerste instantie uit beleefdheid, meekijken. We zagen toen de tweede aflevering van wat later bleek de eerste serie van Heimat te zijn, een televisieserie die meer een reeks films dan een reguliere televisieserie was.

Het opmerkelijke van die eerste reeks Heimat was dat iedereen die serie kon waarderen, van jong tot oud. Dat kwam voor een deel doordat het ging over gewone doorsnee mensen in een doorsnee Duits dorp, die aan de zijlijn van de geschiedenis stonden, maar die door die geschiedenis wel degelijk geraakt en beïnvloed werden. Toch is het zeker geen oppervlakkige “streekromanachtige” serie. Daarvoor zijn er te veel parallel lopende verhalen, is er te veel diepgang en wordt er te goed gerelativeerd. Het is een van die zeldzame series waar iedereen het zijne uit kan halen en die op veel verschillende niveaus te genieten is.

Ik ga hier het verhaal niet navertellen, maar in die eerste reeks staat Maria en haar familie centraal. Maria is de moeder van Herrmann, die we zouden kunnen herkennen als de schrijver en regisseur van de serie, Edgar Reitz. De sterkste aflevering van die eerste reeks vond ik zelf dan ook Herrmännchen, over Herrmann in zijn puberjaren. Het lijkt er sterk op dat Reitz zijn eigen geschiedenis en die van zijn familie als uitgangspunt heeft genomen voor dit breed uitwaaierende epos dat juist doordat hier het verhaal van een dorp verteld wordt, en hoe het verteld wordt, iets universeels krijgt.

In de tweede reeks staat Herrmann centraal, die in de jaren zestig de muziek, lees: de kunst, in gaat. De verwarrende en op vele fronten revolutionaire jaren zestig worden hier van alle kanten tegen het licht gehouden, en de serie is, op een iets andere manier dan de eerste reeks, een meesterwerk in diepgang en veelzijdigheid.

De derde reeks begint met de val van de muur en eindigt in 1999. Ook hier is Herrmann de spil van het verhaal. Ik moet bekennen dat ik dankzij de verschijning van de drie series op dvd nu de eerste en tweede serie opnieuw gezien heb, en steeds weer nieuwe aspecten aan de films heb ontdekt. Aan de derde reeks begin ik binnenkort, maar ik vermoed dat die me ook niet los zal laten.

In Amerika wil elke belangrijke schrijver graag The Great American Novel schrijven. Ik heb het gevoel dat Edgar Reitz met Heimat feitelijk The Great European Movie heeft gemaakt, waar alles in zit wat in een goede film moet zitten – gevoel, drama, diepgang, veel verschillende geloofwaardige verhalen, echte mensen, en vooral ook humor en liefde. En net zoals je een goed boek rustig kunt herlezen, zo kun je deze serie ook rustig vaker bekijken. Sterker nog – dat is zonder meer aan te raden.

• Heimat op dvd – Lumière