We hebben hier al eerder aandacht besteed aan de dvd-uitgave van de beste films van de Japanse regisseur Akiro Kurosawa. Alle echte klassiekers zijn te vinden in de drie boxen van vier films die Total Film uitgebracht heeft. De laatste box is zojuist verschenen, en daarin bevindt zich de film die door sommigen beschouwd wordt als Kurosawa’s enige flop, en door anderen als zijn echte grote meesterwerk. Ik behoor tot die laatste categorie, laat dat meteen maar even duidelijk zijn.

Dodes’-ka-den is een film die het de gemiddelde filmkijker niet gemakkelijk maakt. Er is namelijk geen duidelijk verhaal te bekennen. Dat zorgde er bij Tati’s meesterwerk Playtime ook al voor dat het grote publiek de film links liet liggen, en bij deze film was dat niet anders, hoewel het een heel ander soort film is. Dodes’ka-den is misschien wel Kurosawa’s somberste film, al moet je je daardoor beslist niet laten afschrikken, want er zit genoeg humor in om er met echt plezier naar te kijken. De film speelt zich af in een krottenwijk die rond een enorme vuilnisbelt is ontstaan, en we volgen stukjes van de levens van verschillende personen die in die krottenwijk leven. In de beginscene zien we een moeder met een duidelijk gestoorde zoon die helemaal gek is van trams. Het hele huisje hangt vol met tekeningen van trams die door hem gemaakt zijn, en de moeder is duidelijk wanhopig en weet niet wat ze met hem aanmoet. Hij vertrekt elke ochtend naar zijn “werk” – hij bestuurt een denkbeeldige tram en maakt daarbij het geluid van die tram – dodes’ka-den, dodes’ka-den…

Via deze jongen en zijn route dwars door de sloppenwijk heen maken we kennis met een groot aantal bewoners, waarbij we soms alleen maar even een korte impressie krijgen waar we als kijker zelf mee verder moeten. Soms worden de verhalen iets verder uitgediept, maar het blijven fragmenten en korte verhalen die losjes samenhangen. De wanhoop overheerst, en de treurigheid van de uitzichtloze situatie waarin ze zich allemaal bevinden. Iedereen gaat daar op zijn eigen manier mee om. Er zijn twee bouwvakkers die het zoeken in de drank en partnerruil, maar er is ook de vader die helemaal opgaat in zijn fantasiewereld, ook als zijn zoon aan een voedselvergiftiging doodgaat. En dat zijn dan de twee eenvoudige voorbeelden. Zo zien we een hele reeks aan levens aan ons voorbij trekken.

Als kijker loont het deze film vaker te zien, vooral vanwege de vele verhalen die ingenieus door elkaar heen geweven zijn, maar bijvoorbeeld ook vanwege de grappen die in eerste instantie niet echt opvallen, zoals het gegoochel met kleur bij de twee bouwvakkers en hun buitenechtelijke escapades (dit was Kurosawa’s eerste kleurenfilm). Al heeft de film geen echt klassiek verhaal met een begin, midden en einde, voor wat avontuurlijker kijkers die niet opzien tegen een aantal verhaallijnen die door elkaar heen lopen en die de ene keer meer samenhang vertonen dan de andere keer, is dit een film die je vele malen kunt bekijken zonder je te vervelen.

Het is eigenlijk net als met literatuur – een echt goed boek heeft meer gelaagdheid en meer verhalen en diepgang dan gewone doorsnee-lectuur. Deze film doet wat dat betreft denken aan Perec die in zijn Het Leven Een Gebruiksaanwijzing de verhalen vertelt van de bewoners van een Parijs appartementencomplex, en die dat als een grote puzzel presenteert. Het kost wat meer aandacht, maar daar word je dan ook rijkelijk voor beloond. Dat laatste geldt voor Dodes’ka-den zeker ook.

Er zitten overigens nog drie meesterwerken in de laatste Kurosawabox, maar mocht je alleen belangstelling hebben voor dit intrigerende meesterwerk – Dodes’ka-den is ook los verkrijgbaar.
 

De Kurosawa Collectie – Total Film

Volume 1

• Seven Samurai

• Ikiru

• Yojimbo

• Sanjuro

Volume 2

• Rashomon

• Drunken Angel

• The Hidden Fortress

• High and Low

Volume 3

• Throne of Blood

• Stray Dog

• The Bad Sleep Well

• Dodes’ka-den