We hebben hier al eerder proberen uit te leggen dat Spielberg voor een groot deel verantwoordelijk kan worden gehouden voor de verregaande debilisering van de filmindustrie. Daar kregen we een boze reactie op. Daarom willen we hier aan de hand van de speelfilms van Spielberg nog eens wat uitgebreider uitleggen waarom Spielberg zo’n rampzalige invloed heeft gehad op de filmindustrie, die alleen lijkt te kijken naar het commerciële succes van films. En het is heel simpel – als alleen kinder- en puberfilms grote aantallen publiek naar de bioscopen trekken worden er dus alleen maar dat soort films geproduceerd. Ik heb aan de hand van de filmladder uit een willekeurige week in 2004 al aangetoond dat er tegenwoordig weken voorbijgaan zonder dat er één serieuze film voor volwassenen in de Nederlandse bioscopen draait. Dat betekent ook dat de meeste mensen dik tevreden zijn met een aanbod van pretentieloos vermaak, maar dat wil niet zeggen dat we onze kwaliteitseisen dan maar naar beneden moeten bijstellen. En nogmaals – een groot commercieel succes zegt niets over de  kwaliteit van een film. Hoe populair Frans Bauer ook is, zijn liedjes blijven plat volksvermaak, en hebben weinig met echte muziek te maken. Spielberg kun je beschouwen als de Konsalik van de film, of de James Last of André Rieu – het leest en luistert voor een bepaald publiek lekker weg, maar je hebt achteraf toch altijd het gevoel dat je je tijd beter had kunnen besteden.

Spielberg dus. Laten we beginnen met zijn grootste succes, en dan het rijtje van zijn grootste succesnummers aflopen:

  • ET – een kinderfilm die succesvol is gepromoot als familiefilm, maar die onmiskenbaar een kinderfilm is. Begrijp me niet verkeerd, want het is zeker geen slechte kinderfilm, maar wel degelijk een kinderfilm. En net zoals kinderboeken over het algemeen niet tot de literatuur gerekend worden kunnen we een kinderfilm niet tot een cinematografisch meesterwerk uitroepen. Dat is werkelijk te veel eer, ook al lokte deze film miljoenen naar de bioscoop, en ook al is er menig traantje weggepinkt. Dat betekent alleen dat Spielberg vakkundig de emoties van zijn publiek weet te bespelen, maar dat doet elk bouquetreeksdeeltje ook.

  • Jaws – Spanning en sensatie, maar moeten we een film die er in slaagt je een paar keer de stuipen op het lijf te jagen een meesterwerk noemen? Want verder is deze film, zoals de meeste Spielbergfilms, zo plat als een dubbeltje. Leuk voor een spannend uurtje, maar absoluut niet meer dan dat.

  • Close Encounters Of The Third Kind – Science Fiction is ook zo’n genre dat vooral door pubers gewaardeerd wordt. Als er dan ook nog een vette laag pseudodiepzinnigheid doorgeroerd wordt zoals hier, heb je al gauw een succesvolle film. Ga je de film analyseren, dan blijft er niks over dan wat indrukwekkende special effects en een flinterdun verhaaltje dat door Spielberg wederom vakkundig is omgebouwd tot een onderhoudende puberfilm.

  • Raiders of the Lost Ark en de andere Indiana Jonesfilms – alle Indiana Jonesfilms zijn gewoon simpele, vakkundig gemaakte avonturenfilms voor een simpel jong publiek. Dat Spielberg in deze categorie een vakman is zal ik onmiddellijk toegeven, maar vakmanschap levert nog geen meesterwerken op. Integendeel, want als je een van deze films vaker dan één keer bekijkt wordt nog duidelijker dat het om plat vermaak gaat.

  • The Color Purple – de enige Spielbergfilm die ik (mede dankzij de muziek) kon waarderen, tot ik het boek gelezen had, want dan blijkt dat de film op een nogal platte manier alles dramatiseert, en dat er wederom vakkundig een tranentrekker geproduceerd is. Er is niks tegen een goede tranentrekker, maar hier wordt het niveau van een doorsnee streekroman uiteindelijk toch niet overstegen, vrees ik.

  • Empire of the Sun – Ai, dit was echt een misser van formaat. Het boek was al behoorlijk omstreden omdat de werkelijkheid nogal losjes tot een roman was omgebouwd, maar de film kunnen we rustig beschouwen als een pijnlijk stuk geschiedvervalsing. De werkelijkheid van de Japanse kampen in de tweede wereldoorlog was blijkbaar niet dramatisch genoeg, maar je geloofwaardigheid verlies je als je de zaak maar gaat aandikken en overdramatiseren, terwijl iedere historicus kan aantonen dat het in werkelijkheid echt anders was. Een buitengewoon gênante film.

  • Schindler’s List – Dit is de film waar iedere Spielbergfan mee aan komt zetten om aan te tonen dat hij ook wel degelijk een serieuze film kon maken. Het pijnlijke is natuurlijk dat hij er juist perfect mee aantoont dat hij dat níét kan. De pretentie druipt er aan alle kanten af (waarom zwart/wit? Moest er duidelijk gemaakt worden dat we hier met Kunst te maken hadden?), en de traagheid moet blijkbaar diepgang suggereren. Het schijnt ongepast te zijn om te zeggen dat het een platte, stomvervelende film is geworden, maar dat is helaas wel de harde waarheid. En dat terwijl het boek zeer de moeite waard is.

  • Hook, Jurassic Park, Poltergeist etc – daar hoeven we verder niet veel woorden aan vuil te maken. Jeugdfilms. Geen onverdienstelijke jeugdfilms, maar jeugdfilms, die vooral op effect spelen. Als je van een achtbaan houdt en je beschouwt een goede achtbaan als een kunstwerk, dan zijn het kunstwerkjes, maar ik beschouw ze als gewoon plat entertainment zonder enige diepgang. Puberfilms, kortom.

 

Reactie op het eerste artikel:

Spielberg wordt door sommigen als een groot regisseur gezien?!
Sorry maar alleen die zin al maakt die stukje tot klinkklare onzin.
Om op zo’n bagatelliseerde toon over één van de grootste regisseurs van de laatste 25 jaar te spreken, die meesterwerken als Shindler’s list, saving private Ryan, Close Encounters, Jaws, E.T en nog vele, vele andere op z’n naam heeft staan getuigt niet van veel inzicht in de hedendaagse filmwereld.
Het gegeven dat mensen als Lucas en vooral Spielberg de filmindustrie van de ondergang redde in tijden dat bijna niemand meer naar de bioscoop ging is iets wat ik niet terug vind in dit krabbeltje.
Toch een ‘klein’ detail dat in de filmwereld breed wordt gedragen.

Sorry voor mijn botheid,
maar grotere onzin heb ik zelden gelezen!