Mijn favoriete filmmaker is Jacques Tati, die wat mij betreft alleen maar meesterwerken heeft gemaakt, waar je keer op keer naar kunt kijken, en die vooral ook erg om te lachen zijn. We hebben het hier al eerder over zijn meest abstracte film Playtime gehad, maar al zijn films zijn fantastisch.

Zelf praatte hij niet graag over zijn films, en de Belgische filosofe Ann Meskens probeert er in haar boek Tati achter te komen waar dat aan ligt. Ze haalt er van alles bij, en heeft gelukkig ook oog voor de visuele humor van tati, en voor zijn fenomenale gebruik van geluid, maar op de een of andere manier weet ze de kern van Tati niet te raken. Ze heeft voor mijn gevoel niet helemaal door waar het hem precies om te doen is. Dat is iets dat moeilijk te benoemen en uit te leggen is, omdat het gaat om kijken. Tati geeft eigenlijk een cursus kijken voor gevorderden. Niets in zijn films is wat het lijkt, en je wordt niet alleen door het beeld op het verkeerde been gezet, maar ook door het geluid. Als de verkoper van geluidloze deuren woedend een van zijn eigen deuren dichtsmijt (zonder geluid) is dat zeer komisch, maar leg dat maar eens uit aan iemand die de humor daarvan niet snapt.

De essentie van Tati is – niets is wat het lijkt.

De films van Tati hebben mij beter leren kijken. Dat is op zich al een niet te onderschatten verdienste, maar ze deden meer – ze leerden me ook oog krijgen voor dagelijkse visuele humor. Zonder Tati zou ik niet zo gelachen hebben toen ik zag dat de marktvrouw geen rare dikke vingers had, maar dat ze worstjes stond te wassen. En ook het moment dat een man van een jaar of dertig op zijn vingers floot en ik een hondje verwachtte, terwijl er twee kleine jongetjes aan kwamen rennen werd komisch dankzij Tati. Tati heeft mijn leven een stuk vrolijker gemaakt, doordat hij oog had voor visuele humor. Het betekent wel dat je heel goed moet kijken naar zijn films, want zijn humor is vaak heel onnadrukkelijk, en het betekent ook dat je vaak nieuwe grappen en grapjes ontdekt als je ze vaker ziet.

Dat Tati heel goed wist wat hij wou bereiken blijkt uit zijn uitspraak “Ik wil dat de film begint als de toeschouwer de zaal uitloopt”. Dat heeft hij bij mij in ieder geval uitstekend voor elkaar gekregen, en ik ben hem er al mijn hele leven dankbaar voor.

  • De Passie van Ann Meskens – Tati – Lemniscaat ISBN 90-5637-761-2

De films van Tati zijn op dit moment allemaal op dvd verkrijgbaar:

  • Jour de Fête
  • Les vacances de Monsieur Hulot
  • Mon Oncle
  • Playtime
  • Trafic
  • Parade