Dankzij uitgeverij Maven worden we nu al een paar jaar achter elkaar jaarlijks getrakteerd op de prikkelende, verrassende essaybundels van Edge.org.

Jaarlijks wordt er door John Brockman een vraag gesteld aan een selectie van interessante wetenschappers, schrijvers en kunstenaars wereldwijd, en dat leverde onder meer boeken op met de antwoorden op de vragen Hoe verandert internet je manier van denken? en Wat is jouw favoriete diepzinnige, elegante of mooie verklaring?

Eerst even iets over het Edge-project. Dat komt eigenlijk voort uit een mislukt kunstexperiment van James Lee Byars uit 1972. Byars had bedacht dat als je de honderd grootste genieën van deze tijd samen zou moeten kunnen opsluiten en ze dan vragen aan elkaar de vragen te stellen die zij belangrijk vonden, en dat zo’n sessie een synthese van alle denken van onze tijd zou opleveren. Toen hij ging bellen hingen zeventig van die honderd genieën meteen op.

Tien jaar later pakte hij het idee toch weer op en stichtte de Reality Club die in 1997 online verder ging als Edge. Daar werden ideeën gepresenteerd over nauwelijks verkende aspecten van verschillende wetenschappelijke terreinen, met soms verrassende nieuwe inzichten als gevolg.

Voor elke verjaardagseditie van Edge werd er een vraag geformuleerd en werd een aantal mensen gevraagd daarop te reageren. John Brockman, die het stokje  inmiddels van Byars heeft overgenomen, zegt dat het niet zo gemakkelijk is om een goede vraag te bedenken. Om met Byars te spreken: “Ik kan de vraag beantwoorden, maar ben ik intelligent genoeg om hem te stellen?”

Dit jaar was de vraag weer geniaal van eenvoud:
Waar zouden we ons zorgen over moeten maken?

Er werd aan de wetenschappers, journalisten en kunstenaars die dit jaar gevraagd werden te reageren verzocht met iets te komen waar ze zich in wetenschappelijk opzicht zorgen over maken, en dan vooral iets waar weinig aandacht voor lijkt te bestaan, en met de reden waarom die aandacht er wel zou moeten komen.

Daarom hoef je in dit boek ook geen verhalen te verwachten over aardbevingen, tsunami’s of kernrampen en al die andere voor-de-handliggende zaken waar iedereen het altijd al over heeft. Hier gaat het inderdaad op een prikkelende, verrassende manier over zaken waar je nog niet eerder bij stilstond of waar je nieteens van wist.

Soms zit je ook gewoon instemmend te knikken, zoals bij Bruce Parker’s stuk De Vierde Cultuur, dat vooral gaat over internet en wat we vroeger volkscultuur noemden, maar wat je gerust kunt uitbreiden naar de televisie, waar culturele programma’s onmiddellijk moeten wijken als er weer een sportevenement getoond moet worden, of dat nou de Olympische Spelen, een tennistoernooi of de Tour de France is.

Maar het verrassendste stuk was wat mij betreft Kevin Kelly’s Bevolkingsimplosie over het feit dat we op een dramatische wereldwijde onderbevolking afstevenen. Dat is een echte eye-opener van een stuk, zoals er nog wel een paar te vinden zijn in dit als altijd verrassende en prikkelende boek.

• Edge.org presenteert: 153 x cafeïne voor je geest – Wetenschappers onthullen waar ze wakker van liggen – Maven Publishing – ISBN 978-9491-845192

• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel:  Cafeïne voor je geest