
jeroen brouwers - de jaargetijden
“Zo was ik bezig met in mij de wrok op te stapelen waarvan ik mij later pas bewust ben geworden en die mij sedertdien, wat ik ook schrijf, niet meer verlaat.”
Dat is een zin uit Voorjaarsmoeheid van Jeroen Brouwers die veel duidelijk maakt over het oeuvre van deze merkwaardige schrijver. Merkwaardig, omdat ik Brouwers lang niet altijd kan lezen. De wrok waar hij het over heeft, en zijn sombere, zwartgallige kijk op het leven kan bij een gevoelige lezer tot een depressie leiden, terwijl een andere, net zo sombere, lezer er opgewekter door naar het leven kan gaan kijken: “hoe beroerd het mij ook gaat, het kan dus altijd erger”.
Om voor mezelf te spreken: ik kan Brouwers alleen lezen als ik zelf goed in mijn vel zit, en dan kan ik ook enorm genieten van zijn proza, waarin hij soms wijdlopig en zwaar kan zijn, maar vaker kernachtig en zeer to the point, terwijl zijn enigszins barokke stijl bewondering oproept.
Maar zit er ook nog maar een spoor migraine in mijn hoofd dan word ik van zijn in hevige teksten getoonzette donkere gevoelens verschrikkelijk sjaggerijnig en vind ik de man een vreselijke zeur. Hij kan zo in de somberheid gaan hangen dat je zin hebt om hem een schop te verkopen, maar als ik me goed voel zie ik ook de lichte ironie die overal wat doorklinkt.
Daarin lijkt hij wat op mannen als Bob Dylan. De muziek van Dylan kan ik alleen waarderen als ik me prima voel, en ook hij gaat me ergeren als ik niet goed in mijn vel zit. Net als met drank is hier wellicht een waarschuwing op zijn plaats: “Alleen lezen als je in een goede stemming verkeert”, want dan wordt die door het proza van Brouwers juist versterkt. Dat geldt ook voor sombere buien – als je dan Brouwers gaat lezen versomber je met elke pagina tot onverdraaglijke dieptes.
Dat gezegd hebbend zal duidelijk zijn dat ik De Jaargetijden, een bundeling van door de seizoenen samenhangende romans en verhalen, niet zonder meer van harte kan aanbevelen. Voor de sterken van geest onder ons is dit boek, dat door de jaargetijden betekenissen aan het menselijk bestaan toekent, wel degelijk een aanrader. Het hoeft niet altijd licht en luchtig te zijn om goed te zijn.
Hiernaast een fragment uit het eerste verhaal, Voorjaarsmoeheid, dat in het boek gevolgd wordt door Zomervlucht, Warme herfst en Winterlicht.
-
Jeroen Brouwers – De Jaargetijden – Uitgeverij Atlas – ISBN 978-90-450-5891-7
© Jeroen Brouwers