Een hoge Amerikaanse generaal had na 9/11 het gevoel dat het Amerikaanse leger te star en te stram was geworden, en riep de hulp van Ori Brafman in. Hij had een boek van Brafman gelezen, en dacht dat deze man op een goede manier, met het inbrengen van een beetje chaos, het leger weer wat flexibeler en krachtiger kon krijgen. Een beetje builenpest inbrengen, noemt Brafman het zelf, en vertelt er het verhaal van de pestepidemie bij, en de gevolgen die dat had, en het snelle herstel en de opbloei die volgde na die epidemie, en waardoor dat volgens hem kwam.

De chaostheorie van Brafman leek me in eerste instantie helemaal niks, typisch een leuk bedachte gimmick van de zoveelste managementgoeroe, die wat kreten had die maar al te gemakkelijk kunnen worden misbruikt door juist de incompetente managers, die maar al te graag wat chaos toelaten, om zelf buiten schot te kunnen blijven.

Na lezing van het boek ben ik daar toch wat genuanceerder naar gaan kijken, want Brafman heeft een aantal goede voorbeelden van “een beetje chaos” of “witruimte” waarin ruimte ontstaat voor creativiteit en voor oplossingen die anders niet zo gemakkelijk boven zouden komen.

Er komt ook een aantal interessante onderzoeken langs, bijvoorbeeld naar het verschil in schoolprestaties in Amerika en Japan. Ondanks een steeds rigoureuzere en strengere aanpak bleven de Amerikaanse resultaten achter. Wat bleek? Japanse en andere Oosterse kinderen hebben gedurende hun schooldag veel meer en veel langere pauzes, dus veel meer witruimte, veel meer tijd voor chaos en spel. En dat blijkt te werken.

Een ander onderzoek wees uit dat dementie drastisch werd verminderd door ouderen te laten dansen. Nader onderzoek wees uit dat dat niet voor alle soorten dansen gold, bijvoorbeeld niet voor de dansen waarbij je keurig alle stappen moet instuderen, maar juist wel voor de dansen uit de jaren dertig, waar je moest improviseren, en waar je creatief moest zijn. Dat houdt je geest dus soepel en lenig.

Brafman is een goede verhalenverteller – ook de geschiedenis van Einstein loopt als een soort rode draad door het boek, waarbij Brafman overtuigend aantoont dat Einstein nooit zo ver gekomen zou zijn als hij het reguliere wetenschappelijke pad had bewandeld – juist de chaotische route maakte hem uiteindelijk tot een genie.

Er zijn veel meer mooie voorbeelden in dit boek te vinden die inspireren, onder meer over een bedrijf waarbij de werknemers een maand lang met behoud van salaris in het diepe werden gegooid – de directeur had een maand lang alle vergaderingen, doelstellingen, taakverdelingen, oftewel de hele structuur van het bedrijf, uitgeschakeld. Nadat iedereen daar even aan had moeten wennen gebeurden er interessante dingen.

Lees het boek, als je nieuwsgierig bent geworden, dan kom je ook te weten wat Brafman nou precies in het Amerikaanse leger ging doen, en hoeveel weerstand dat in eerste instantie opriep. Een prikkelend boek, dat je weer eens lekker aan het denken zet.

• Ori Brafman en Judah Pollack – Een goede manager zaait verwarring – Waarom elk bedrijf beter wordt van een beetje chaos – Maven Publishing – ISBN 9789491845055

• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Een goede manager zaait verwarring