James Salter is een schrijver die wel eens wordt omschreven als “writer’s writer” – dat is vaak dodelijk, want lezers lopen dan liever een blokje om, omdat zo’n schrijver te moeilijk geacht wordt voor het gewone lezerspubliek. Meestal is dat onzin, want het is vaak gewoon een kreet die aangeeft dat iemand echt heel goed is, maar in Salter’s geval is het extra jammer, want hij verdient een veel groter publiek dan hij heeft.

Dat lezerspubliek kwam in het geval van Salter toch al vrij laat, misschien ook doordat zijn grote kracht in eerste instantie lag in het commercieel niet bijster interessante korte verhaal, maar uiteindelijk werd hij toch door een redelijk breed publiek ontdekt, ook in Nederland.

Toen hij negenentachtig was werd hij uitgenodigd om een aantal lezingen te geven als “Kapnick Distinguished Writer-in-Residence” – William Faulkner had in de jaren vijftig die positie gehad, en ze wilden die graag weer hernieuwen, liefst met een Nobelprijswinnaar of iemand die daar qua statuur dicht bij in de buurt zat. De keus viel op James Salter, maar die had geen zin in een baan van drie jaar – een bezoek, een paar lezingen en wat gesprekken met studenten, meer zat er wat hem betreft niet in. En zo gaf Salter drie buitengewoon inspirerende lezingen over literatuur, en zo komt het dat zijn laatste boek werd uitgegeven door een kleine, redelijk obscure uitgeverij, de University of Virginia Press, die er overigens een prachtig boekje van maakte.

“Als je nog niets van Salter gelezen hebt”, zo begint John Casey zijn voortreffelijke introductie, ” zou je dan eerst deze lezingen moeten lezen?” Misschien wel, zeker de eerste, The Art of Fiction, waarvan ik je hier de eerste drie pagina’s laat lezen. Dan krijg je een beetje een idee van zijn stem, zijn ritme, en zijn perfect getimede en altijd heerlijk verrassende abruptheid.

Die eerste lezing gaat vooral over verschillende literaire meesterwerken waar Salter zelf aan gehecht was, Babel, Balzac, Flaubert en Hemingway. In de derde lezing komen daar Nabokov, Saul Bellow en Isaac Bashevis Singer bij. Salter geeft gedetailleerde analyses van korte passages uit hun werk, en dat werkt heel verhelderend – hij laat je precies zien hoe en waarom goede literatuur werkt en hoe belangrijk de details altijd weer blijken te zijn.

Die drie inspirerende lezingen alleen al zijn de moeite van de aanschaf van dit boek meer dan waard, maar de introductie van John Casey is ook zeer lezenswaardig – hij vertelt over zijn persoonlijke relatie met Salter en geeft een korte introductie tot zijn werk die zo geschreven is dat je bijna niet kunt wachten om Salter in zijn geheel te gaan lezen.

• James Salter – The Art of Fiction – University of Virginia Press – ISBN 9780813939056
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: The Art of Fiction