De Gong & De Rookberg is de titel van een vuistdik boek dat het verslag bevat van een ronduit krankzinnige onderneming. Piet Gerbrandy, literatuurcriticus, bespreekt hier twee poëziebundels, een van HH ter Balkt, een van Jacques Hamelink, en hij neemt daar een kleine vijfhonderd pagina’s de tijd voor. Ik zei het al, een krankzinnige onderneming…

Gerbrandy begint met uit te leggen welke vragen voor hem de aanleiding vormden om te beginnen met deze uitputtende behandeling van die bundels – om te beginnen: hoe moet ik mij als lezer opstellen tegenover poëzie die ik niet begrijp? Afijn, lees het begin van die introductie zelf hiernaast en je begrijpt waarom Gerbrandy in Ter Balkt en Hamelink dook, en ons in dit boek zo onvoorstelbaar uitgebreid deelgenoot maakt van zijn avontuurlijke reis naar de kern van de poëzie van beide heren.

Hij zegt daar zeer nadrukkelijk bij dat elke lezer zijn eigen interpretaties heeft en mag hebben, en dat dit juist de kracht van goede poëzie is, maar het is eerlijk gezegd een onverwacht feest om met hem mee te lezen op zijn ontdekkingstocht. Elke strofe wordt ontrafeld, elke zin, elk woord. Dat soort close reading lijkt belachelijk en vergezocht, maar in het geval van deze twee bundels levert het wel wat op, want Gerbrandy komt steeds als een schatgraver met allerlei fraaie vondsten aanzetten die het gedicht inderdaad meer diepgang geven.

Het bijzondere aan Ter Balkt is dan ook nog eens dat hij een groot deel van de inspiratie van zijn gedichten niet alleen aan de geschiedenis ontleent, maar ook aan zijn hoogst persoonlijke leven, waardoor er nog voldoende geheimen verborgen blijven. Wat zijn poëzie dan weer groots maakt is dat dat nergens stoort, omdat hij er telkens in slaagt zijn teksten universele allure mee te geven.

Gerbrandy’s analyses en diepgravende voetnoten en extra informatie blijken de dichtbundels die hier besproken worden op een wonderbaarlijke manier zowel toegankelijker te maken als meer diepgang te geven.

Voor iedere poëzieliefhebber of iedereen die denkt dat poëzie te moeilijk voor hem of haar is, is dit boek een absolute aanrader. Niet voor de gemakzuchtige lezer, want je moet er wel echt induiken, maar het levert je dan ook een enorme rijkdom op, en handvaten waar je ontzettend veel aan kunt hebben bij het lezen en doorgronden van poëzie. Onverwacht mooi.

• Piet Gerbrandy – De Gong & De Rookberg – Historische Uitgeverij – ISBN 978-90-6554-036-2