Een van de merkwaardigste verhalenbundels die ik ken heet Het Gele Huis Te Huur. Het gaat om verhalen die door een aantal literaire grootheden uit de eerste helft van de vorige eeuw geschreven zijn. Het onderwerp van elk verhaal is het Gele Huis dat door de magisch realistische schilder Carel Willink werd geschilderd, en dat dan ook pontificaal voorop het boek prijkt.

Het begon met een verhaal van Bordewijk dat in 1939 in de Groene verscheen en dat het Gele Huis als onderwerp had. De schrijver HJ Smeding vond het een goed verhaal maar was verbaasd dat de schrijver van alles in dat huis projecteerde dat hij er zelf helemaal niet in zag, en hij besloot zelf een verhaal te schrijven. Daarna nodigde hij een bevriende schrijfster uit hetzelfde te doen. Daar bleef het in eerste instantie bij, maar het idee bleef hem bezighouden – de subjectieve reacties van verschillende mensen op hetzelfde beeld.

Het schilderij van Willink is een minutieuze, bijna fotografisch precieze schildering van een herenhuis in de Amsterdamse Vossiusstraat. De schilder was onaangenaam verrast door de inlijving van zijn schilderij door tien schrijvers. Toch is het merkwaardig hoe je, als je de tien verhalen gelezen hebt anders tegen het schilderij bent gaan aankijken. Willink vond wellicht dat de kijker de verkeerde kant op gemanipuleerd werd, maar behalve een literaire excursie levert het boek een extra intensieve kijkervaring op, waarvoor de schilder alleen maar dankbaar mocht zijn.

Toch doet de bundel ook gedateerd aan, doordat de verhalen net vóór en na de Tweede Wereldoorlog geschreven zijn, en de schaduw van die oorlog wel erg nadrukkelijk over het schilderij lijkt te vallen, waarbij het die oorlog bijna lijkt te voorspellen. Voordat ik ging lezen was het schilderij voor mij veel tijdlozer, en het zou een aardig experiment zijn om opnieuw een aantal schrijvers een verhaal te laten schrijven naar aanleiding van dit schilderij. Of misschien kunnen we het betreffende huis (als het er nog staat) door tien verschillende schilders laten schilderen…