Als je alle “Annotated” boeken van uitgeverij WW Norton aanschaft heb je meteen ook een mooi overzicht van klassiekers die het al honderd jaar of langer volhouden. We hebben hier al eerder aandacht besteed aan de met voetnoten uitgebreide versie van Dracula, en aan een van de delen Sherlock Holmes. Nu is er een titel verschenen die voor het Engelse en Amerikaanse publiek een all-time-favorite is, maar die hier iets minder bekend is dan Alice of Winnie de Pooh.

Wind in the Willows is het verhaal van Rat, Mol, Das en Pad, dat begint als Mol zijn huis verlaat, en dat zowel als een geschiedenis van een volwassenwording kan worden gelezen als een grappig dierenverhaal als een doorkijkje in de Engelse klassenmaatschappij. Mensenwereld en dierenwereld lopen door elkaar heen (zo wordt Pad naar de gevangenis gestuurd als hij een auto heeft gestolen), maar het verhaal draait op een laconieke, vanzelfsprekende manier om de vier dieren, waarbij je de absurditeiten voor lief moet nemen.

Kenneth Grahame schreef zijn enige zoon een aantal brieven die de basis vormden van het boek. Die brieven zijn achterin dit boek opgenomen, waarmee het veel meer wordt dan alleen maar een boek met voetnoten. Zo begint het met een korte biografie van Grahame en een geschiedenis van het boek, met de eerste recensies, en veel, heel veel illustraties. Doordat het boek vele drukken kende zijn er ook veel verschillende illustratoren mee aan het werk geweest. EH Shepard (die ook de tekeningen maakte bij die andere klassieker, Winnie de Pooh) maakte wat mij betreft de mooiste tekeningen, maar Arthur Rackham maakte ook een paar juweeltjes, en door het boek verspreid zijn tekeningen te vinden van een aantal andere tekenaars.

Het boek brengt het verhaal zelf in de twee middelste kolommen, terwijl de noten, de annotaties, links en rechts in de marge zijn geplaatst in een donkerrode letter. Dat werkt perfect, want je hoeft nu niet naar achteren in het boek te bladeren, waar meestal de noten zijn verstopt, maar kunt rustig verder lezen als je dat wil, of de betreffende noot lezen. Die noten variëren van simpele uitleg over zaken uit de tijd van publicatie die inmiddels al lang vergeten zijn tot commentaren van andere schrijvers, uitleg over details van de klassenmaatschappij, enzovoorts. Zoals steeds in de Annotated-boeken voegen de noten echt iets toe.

Je wordt door die annotaties niet alleen in de tijd teruggebracht, er wordt ook op een onnadrukkelijke manier duidelijk gemaakt dat Wind in the Willows aan de oppervlakte weliswaar een simpel knusverhaal is, maar dat er wel degelijk diepere lagen zijn aan te boren. Maar Wind in the Willows blijft vooral een heerlijk knusboek, en deze definitieve versie is puur genieten, zeker ook vanwege de vele illustraties. Magnifiek.

• The Annotated Wind in the Willows – Kenneth Grahame – edited with a preface and notes by Annie Gauger – WW Norton – 978-0-393-05774-4ISBN