Voetnoten zijn vaak hinderlijke bijverschijnselen in een boek. Dat komt voor een groot deel doordat de vormgever die voetnoten ergens achterin het boek heeft verstopt, waardoor je steeds moet bladeren en zoeken, waarbij je de ene keer bij een interessante voetnoot terechtkomt en de volgende keer bij een gortdroge bronvermelding. Bij The New Annotated Dracula is dat heel anders. Om te beginnen is het boek perfect vormgegeven, met de originele tekst van deze klassieker middenin, en de voetnoten in twee kolommen aan de zijkant daarvan. Dat leest plezierig, zeker ook doordat de voetnoten na elk hoofdstuk nog wel even een bladzijde of wat doorlopen, met aangenaam veel goede illustraties.

En dan hebben we het alleen nog maar over de vormgeving. Het boek zelf is waarschijnlijk een van de minst gelezen klassiekers. Iedereen kent het verhaal van Graaf Dracula, de vampier uit Transsylvanië, maar meestal uit films. Het boek van Bram Stoker waar deze hedendaagse levende legende zijn reputatie aan te danken heeft blijkt niet een eenvoudig rechttoe-rechtaanverhaal te zijn, maar een collage van dagboeken en brieven van mensen rond Dracula, die op een indirecte manier een beeld schetsen van de man en die het verhaal stukje bij beetje onthullen. Een manier van schrijven dus die nadrukkelijk suggereert dat we met een waargebeurd verhaal te maken hebben.

De voetnoten, of annotaties, spelen daar perfect op in, want Leslie S Klinger heeft werkelijk elk detail gecheckt, en weet daar in zijn voetnoten ook op een humoristische manier een extra dimensie aan te geven. Neem voetnoot 15 op pagina 141, waarin Klinger subtiel aangeeft dat de schrijver zich waarschijnlijk in de windrichting vergist heeft. En passant worden dan de werkelijke tijden van eb en vloed nog even vermeld. Als er een dierentuin in het boek voorkomt heeft Klinger de kaart bij de hand, en een foto. Maar hij weet ook te vertellen, als er terloops vermeld wordt dat iemand een briefje schrijft in een hotelkamer, dat het niet zo vaak voorkwam dat hotels inkt in huis hadden voor hun gasten, die vaak wel hun eigen ganzeveer bij zich hadden, maar papier en inkt niet. En de vulpen was nog niet uitgevonden. Dat soort details zorgt ervoor dat je totaal in de tijd geplaatst wordt waarin het boek zich afspeelt.

Klinger is zo gedetailleerd en grondig in zijn voetnoten dat het lijkt alsof je er nog een compleet boek bij cadeau hebt gekregen, waarbij de voetnoten soms leuker zijn om te lezen dan Stoker’s verhaal, dat je nauwelijks een literair hoogstandje kunt noemen. Maar de voetnoten maken het wel degelijk zeer de moeite waard om het boek te gaan lezen. En vergeet dan het voorwoord niet, waarin Klinger Dracula in de context van zijn tijd zet, met filmposters en ander fantastisch illustratiemateriaal. Het boek eindigt bovendien met zo’n honderd pagina’s over onder meer Dracula “na het boek”, en veel meer. Een boek om van kaft tot bloedrode kaft te verslinden. Ik zou bijna zeggen dat het een boek is om met plezier je tanden in te zetten, maar dat is net iets te flauw.

• Bram Stoker – The New Annotated Dracula – edited with a foreword and notes by Leslie S Klinger – WW Norton – ISBN978-0-393-06450-6