Ik ken niemand die zo aanstekelijk over klassieke en moderne muziek kan schrijven als Parooljournalist Erik Voermans. Ik vond het altijd jammer dat zijn stukken nooit verder kwamen dan de krant, maar gelukkig begon hij later zijn columns ook op internet te publiceren in het blog Eerste Hulp bij Klassieke Muziek. Dat was al een mooi begin. En nu ligt er de Dikke Voermans – een mooi dik, gebonden hardcover boek van maar liefst zeshonderdvijftig pagina’s met zijn beste stukken over de muziek van de afgelopen eeuw.

Van Andriessen tot Zappa bevat interviews met vrijwel alle belangrijke serieuze componisten van de afgelopen ruime halve eeuw, aangevuld met korte stukken en reportages. We hebben het hier over muziek die ernstig in de verdrukking is gekomen de laatste jaren, en die het daarvoor ook al niet echt heel gemakkelijk heeft gehad bij het grote publiek. Daarover zegt Voermans in zijn introductie een aantal mooie dingen. Daarom neem ik ook een deel van die introductie hier over, zodat je zelf een stukje van de beginselverklaring van Voermans kunt lezen. Dat maakt meteen al wel het een en ander duidelijk, vind ik.

Voermans luistert naar muziek zoals ik er ook naar probeer te luisteren, en, naar ik vermoed, de meeste lezers van dit magazine – met open oren. Ik pik nog één stuk uit het boek dat ik tekenend vond, ook omdat ik het mij jaren later nog vrijwel woordelijk kon herinneren – het verslag van een lang concert waar alleen Satie’s Vexations gespeeld werd, door verschillende pianisten. Waarom sprak dat stuk me zo aan? Onder meer omdat ik, als veel Nederlanders, jaren eerder al geraakt was door Reinbert de Leeuws plaatopnames van de pianostukken van Satie. Ik was er al snel daarna achter gekomen dat als je naar andere opnames van diezelfde stukken luisterde het soms wel leek of je naar een totaal andere compositie luisterde. Bij Satie maakte het dus erg veel uit wie er achter de piano zat – een klassiek geschoolde pianist die virtuoos keurig van papier speelt kan zo’n stuk dan volledig doodspelen of het uit elkaar laten vallen, terwijl een minder virtuoze pianist die wat meer gevoel voor jazz heeft er wel leven in kan blazen. Naar aanleiding van Voermans artikel in het Parool ben ik toen opnames van Vexations gaan verzamelen om een beetje in de buurt te komen van die concertervaring – zo werkt dat dus, meneer Voermans, aanstekelijke stukjes schrijven!

Het mooie van het boek is, dat er regelmatig een naschrift als PS bij het oorspronkelijke stuk verschijnt – dat is ook zo bij het stuk over Vexations. Dat maakt het boek nog tien keer zo leuk,wat mij betreft. Voermans legt daarin soms ook uit dat een interview voor de krant als veel te elitair en te lang werd bevonden, maar dat het hier dan nu eindelijk in zijn geheel verschijnt. En dan lees je het, en kun je je alleen maar afvragen of ze bij de krant wel goed bij hun hoofd zijn. Want verhalen die goed en helder geschreven zijn en die je aan het luisteren zetten, wat is daar in vredesnaam elitair aan? Voermans schrijft bovendien met humor, dus alleen al daarvoor lees je hem met genoegen. Daarvoor hoef je nieteens van muziek te houden.

Er staan in het boek interviews met onder meer Louis Andriessen, Peter Schat, Cornelis de Bondt, Jacob Ter Veldhuis (JacobTV), Otto Ketting, Theo Loevendie, Michel van de Aa, Karlheinz Stockhausen, Steve Reich en Elliott Carter en helaas slechts één interview met een persoonlijke favoriet, Dick Raaijmakers. Je kunt niet alles hebben.

Van Andriessen tot Zappa is een boek waar je eindeloos in kunt blijven bladeren en lezen. Je kunt het van A tot Z lezen, maar je kunt ook associatief van de een naar de ander springen – de ene componist heeft het enthousiast over een collega, je kijkt even in de inhoudsopgave en verdomd – die wordt ook geïnterviewd! Er wordt weer een plaat of cd uit de kast gehaald, en je bent zo weer een paar uur verder. Dit boek bivakkeert bij mij nu al weken op een prominente plek, en ik blijf lezen, en vooral muziek ontdekken en herontdekken.

Want dat laatste is waar Voermans vooral goed in is – hij kan je nieuwsgierig maken naar muziek, gewoon door de manier waarop hij er over schrijft. Lees het stuk over Satie’s Vexations er maar eens op na, dan begrijp je wel wat ik bedoel. Voermans kan zijn enthousiasme over de muziek waar hij van houdt steeds heel goed voelbaar maken. De Dikke Voermans is een boek waar je lekker lang over moet doen, dan is een geweldige ontdekkingstocht in de serieuze muziek van de afgelopen eeuw gegarandeerd.

Oh, en twijfel niet te lang, want voor een gebonden hardcover van deze omvang is het boek echt spotgoedkoop. Voor iedereen met oren aan zijn kop is dit boek een absolute aanrader.

• Erik Voermans – Van Andriessen tot Zappa – Interviews met componisten & andere verhalen – Deuss Music – € 19,95 –  ISBN 9789082408904
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Van Andriessen tot Zappa

Stockhausen, tekening Paul van der Steen

PS
Het boek bevat ook nog een afdeling met schitterende tekeningen van Paul van der Steen