Ik maakte kennis met de humor van Bill Bryson toen ik zijn boek Een Klein Eiland las, zijn kennismaking als Amerikaan met Engeland. Op de derde bladzijde had ik al de slappe lach, en zijn observaties waren zo herkenbaar, en zo perfect droog opgeschreven dat ik meteen alles van de man wou lezen. Dat komt doordat Bryson ook de nodige zelfspot heeft en niet alleen maar negatieve geluiden laat horen.

Veertig jaar later maakt Bryson, die inmiddels al veertig jaar gelukkig getrouwd is met een Engelse en ook al veertig jaar in Engeland woont, opnieuw een reis door Groot-Brittannië, en dit boek is al net zo hilarisch als het eerste. Bryson weet de valkuilen op een elegante manier te vermijden – soms dreigt hij een oude mopperkont te worden, maar dan zet hij de zelfspot effectief in, waardoor je om hem gaat lachen, terwijl je ondertussen heel goed weet dat je ook om de situatie lacht waarin hij verzeild geraakt is, en waarin je zelf waarschijnlijk net zo gereageerd zou hebben.

De humor van Bryson is scherp, doet soms wat denken aan die van die andere Europese Amerikaan, David Sedaris, maar je hebt vaak ook het gevoel dat je op reis bent met een paar van de mannen van Monty Python – Bryson heeft wel een beetje de ontregelende blik van een John Cleese.

Het plezierige aan het boek is dat je ook zijn liefde voor Engeland goed terug kunt vinden in het boek – hij kan ook mooi vergelijkingen trekken met Amerika, en met name het Mid-Westen waar hij zelf vandaan komt. Lees het fragment maar eens over wandelen, waar hij mooi duidelijk maakt dat het helemaal niet zo vanzelfsprekend is dat je overal met prachtige wandelpaden ongehinderd door de natuur kunt wandelen, zeker niet als je gewend bent binnen de kortste keren een boer met een geweer op je pad te treffen.

Veertig jaar geleden wist Bryson vrijwel niets van Groot-Brittannië, en in dat eerste boek was het vooral de enorme verbazing die de boventoon voerde. In de tussengelegen tijd had hij het gevoel dat hij het land begon te begrijpen en dat er een zekere vertrouwdheid begon te ontstaan, maar dat veranderde uiteindelijk ook weer – nu overheerst vooral een gevoel van verbijstering, van “wat weet ik eigenlijk weinig”. Voortuintjes die overal worden geasfalteerd, boekwinkels, slagers, bakkers en andere kleine winkels die verdwijnen – het lijken details, maar Bryson weet ze toch ook regelmatig mooi in een groter verband te plaatsen, onder meer als hij het over de geschiedenis van het psychiatrische ziekenhuis heeft waar hij in zijn allereerste begintijd in Engeland werkte.

Een citaat uit dat hoofdstuk:
“Maar het was geweldig zolang het duurde. Nu terugkijkend denk ik echt dat Groot-Brittannië juist rond de tijd van mijn aankomst een soort volmaaktheid had bereikt. Het grappige is dat Groot-Brittannië in die dagen in een verschrikkelijke toestand verkeerde. Het hinkte van crisis naar crisis. Het stond bekend als “de zieke man van Europa”. Het was in alle opzichten armer dan nu. Niettemin waren er bloemperken op rotondes, bibliotheken en postkantoren in elk dorp, plattelandsziekenhuizen in overvloed, woningwetwoningen voor iedereen die er een nodig had. Het was zo’n comfortabel en verlicht land dat ziekenhuizen er cricketvelden op na hielden voor hun personeel en psychiatrische patiënten in victoriaanse paliezen woonden. Als we het ons toen konden veroorloven, waarom nu dan niet? Iemand moet mij eens uitleggen dat hoe rijker Groot-Brittannië wordt, hoe armer het zich waant.”

We hebben het dan over de jaren zestig en zeventig, en je kunt de parallel naar Nederland vrij gemakkelijk doortrekken, vind ik.

De weg naar Little Dribbling is dus niet alleen maar een hilarisch reisverslag, of het komische relaas van de teloorgang van een eiland. Het is ook een scherpe analyse van deze tijd. Bryson weet ons aan het lachen te maken, tot aan de slappe lach toe, maar hij weet ons ook op scherp te zetten en na te laten denken. Knap.

• Bill Bryson – De weg naar Little Dribbling – Een reis door Groot-Brittannië – Atlas/Contact – ISBN 9789045030753
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel:  De weg naar Little Dribbling