
gerrit noordzij
Gerrit Noordzij is, zoals we al eerder constateerden een van de beste vormgevers en typografen van Nederland.
Zijn boek De Handen van de Zeven Zusters wekte dan ook hoge verwachtingen. Het is zo’n boek dat ik eerst uitgebreid ga besnuffelen en bekijken voordat ik aan lezen toekom. Mijn eerste reactie is dan ook: wat een schitterend boek. Maar dan. Lezen. Interessante materie, onder meer over het herkennen van zeven verschillende handschriften in een middeleeuws manuscript dat volgens het colofon door zeven nonnen is geschreven, en stukken over vormgeving.
Dan blijkt al snel dat het weliswaar een prachtig boek is, maar ook een onuitstaanbaar irritant boek. Wat is namelijk het geval? Noordzij kan niet schrijven. Het boek bestaat uit losse essays, verhalen, anecdotes en andere teksten, maar steeds weer blijkt dat je, als je maar hardnekkig genoeg doorleest, je wel begrijpt wat Noordzij wil zeggen, maar dat hij dat zo beroerd formuleert dat de lol van het lezen er al snel af is.
Het effect doet wat denken aan een paar platen die ik ooit gekocht heb met zelden uitgevoerde opera’s van Dvorak, die door derderangs orkesten en tweederangs zangers en zangeressen worden uitgevoerd. Als je heel erg je best doet kun je horen dat het hier in theorie om prachtige muziek gaat, maar de slechte uitvoering zit daarbij toch te veel in de weg om er echt van te kunnen genieten.
Zo is het hier ook, maar dan min of meer andersom – het uiterlijk van het boek is adembenemend tot in de details, maar de inhoud is daar kwalitatief niet op afgestemd. Bovendien gaat er nog iets anders irriteren, en dat is het feit dat Noordzij heel goed weet dat hij een erg goede boekenvormgever is. Het is net of er bij dit boek een onzichtbaar bord opgesteld staat met: “Let Op! Genie aan het werk!”
Het eigenaardige is, dat hij zichzelf middels de hiernaaststaande tekst zelf al lijkt in te dekken tegen dit soort kritiek. Een vreemde tekst, want juist de inhoud zou voor een vormgever leidend moeten zijn.
Bij dat onzichtbare “genie”-bord gaan bij mij ook stekeltjes opstaan, en gaan de onnozelste details me ergeren. Het lettertype is bijvoorbeeld erg mooi, maar waarom hoort er zo’n verschrikkelijk lelijk vraagteken bij? Was dat een blinde vlek van de ontwerper?
Mooie letters, en let ook eens op de zeldzaam toegepaste zogenaamde vrije regelval. In de meeste boeken is de tekst in een rechthoekig blok geperst, maar als je je woorden en zinnen optimaal wilt spatiëren kom je aan de rechterkant nooit precies zo uit dat er een rechte lijn ontstaat – de tekst danst dan lichtjes langs de kantlijn, zoals hier. Mooi.
Maar ik vind het onbegrijpelijk dat deze vomgever blijkbaar alleen waarde hecht aan de presentatie, en niet aan de inhoud. Ik blijk het toch niet voldoende te vinden me te vergapen aan een perfect gemaakt boek als de inhoud niet interessant genoeg is.
Toch zal ik er nog wel een poos in rond blijven neuzen en speuren, want intrigerend is het wel degelijk.
Lees verder over Noordzij en humor.