We hebben het hier al eerder over de Ierse schrijver Flann O’Brien gehad in zijn hoedanigheid van columnist. Onder de merkwaardige naam Myles na gCopaleen schreef hij meer dan dertig jaar lang volstrekt onnavolgbare columns, waarvan maar een zeer klein deel in boekvorm is verschenen.

Daarnaast schreef Myles onder de naam Flann O’Brien een aantal romans (zijn werkelijke naam was overigens Brian O’Nolan) die wat mij betreft altijd in druk moeten blijven omdat het absolute hoogtepunten zijn in de literatuur van de twintigste eeuw. Bij dat soort grote woorden haken veel lezers meteen af, want dan zal het wel zwaar, moeilijk en ingewikkeld zijn allemaal, maar bij O’Brien vallen die bezwaren gemakkelijk weg.

At Swim-Two-Birds werd voortreffelijk in het Nederlands vertaald door Bob den Uyl, die meteen bewees dat je voor het vertalen van een echt goede schrijver misschien het beste ook een goede schrijver kunt inhuren, en dan liefst eentje die affiniteit heeft met het werk dat hij moet vertalen.

Het boek werd een kwart eeuw geleden uitgebracht onder de vreemde, door de toenmalige uitgever verzonnen, titel Tegengif, en ik was bang dat uitgeverij Atlas een nieuwe vertaling had laten maken, omdat het boek nu is uitgebracht als Op Twee-Vogel-Wad, maar gelukkig is de vertaling van Den Uyl gebruikt.

Ik laat hier het begin van het boek zien. Als je dit fragment gelezen hebt weet je een heel klein beetje wat voor boek je kunt verwachten – een vreemd, grappig, ongrijpbaar boek. Een hilarisch boek ook, maar tegelijk doordrenkt van melancholie. Het is een boek met zoveel lagen en laagjes dat je er als lezer gemakkelijk gek van kunt worden, maar O’Brien leek daarin ook zijn tijd ver vooruit, want voor een multitaskende jongere van nu is het allemaal gemakkelijk te volgen.

En, wat het belangrijkste is: O’Brien maakt je niet alleen op vrijwel elke bladzijde aan het lachen (wat in de literatuur helemaal niet zo vanzelfsprekend is, maar vaker voorkomt dan je zou denken), hij zet je ook aan het denken. En het boek is zo goed dat je de neiging hebt het meteen wéér te gaan lezen, om al die kleine tussendoorgrapjes en ingenieuze vervlechtingen en kruisverbanden nog beter te kunnen plaatsen. En eerlijk gezegd geniet je bij een tweede lezing nog meer.

Op Twee-Vogel-Wad is kortom een absolute aanrader voor elke literatuurliefhebber, en bovendien voor iedereen met gevoel voor humor. Lees hiernaast het fragment “Het tweede begin” – als je dat leuk vindt is dit boek zonder meer verplichte kost.

• Flann O’Brien – Op Twee-Vogel-Wad – Atlas De Twintigste Eeuw – ISBN 978-90-450-1611-5