Trees Roose schreef een boek over haar moeder. Een boek waar ik wat terughoudend in begon, want de moeder waar het hier om gaat was tijdens haar laatste levensjaren een dorpsgenote, dus ik zag haar met enige regelmaat, en wist dat ze eigenwijs kon zijn, sjaggerijnig maar ook aardig en vrolijk, want ik kende haar ook als klant in de Rommelmarkt. Ik was dus een beetje huiverig om als een soort voyeur ineens geconfronteerd te worden met haar leven, en wist niet zeker of ik dat wel wou.

Maar na twee of drie bladzijden bleek die vrees geheel ongegrond, want Trees Roose heeft niet alleen een bijzonder portret van haar moeder geschreven, maar ook een klein literair meesterwerkje, waardoor je op de een of andere manier vergeet dat het iemand betreft die je zelf, al is het dan ook maar oppervlakkig, gekend hebt – het wordt een universeel verhaal over een moeder en een dochter, waarvan de moeder eigenlijk niet in staat was om een moeder te zijn, en de dochter uiteindelijk beter voor haar moeder zorgt dan de moeder ooit voor haar.

In korte fragmenten krijg je een beeld van een vrouw die het leven eigenlijk niet aankan en die, na de dood van de vader van Trees (die zich op zijn Vespa te pletter rijdt als Trees zes is) met haar twee kinderen van de ene naar de andere man zwerft, en van huurzolder naar daklozenopvang. Een versnipperd leven, dat juist in die vrij korte fragmenten perfect wordt geschetst.

Roose weet met precies de goede afstand en met veel humor een dramatisch, triest, maar tegelijk ook hilarisch leven te schetsen waar iedereen met een licht gestoorde moeder heel veel in zal herkennen. En ondanks alles blijft de dochter door alle krankzinnige situaties heen solidair en blijft ze haar moeder helpen, waarbij je op het eind niet aan de indruk ontkomt dat Trees de moeder is die ze zelf nooit gehad heeft.

Het is een verhaal geworden waarbij je het ene moment hardop zit te lachen terwijl je even later met een brok in de keel zit te lezen. Ontroerend, aangrijpend zelfs, maar door de grappige en soms ronduit hilarische passages wordt het nergens een zoetsappig of slachtofferig verhaal – dit is het echte leven met al zijn ups en downs, waarbij Roose ook de meest treurige omstandigheden nog met afstand en humor weet neer te zetten, terwijl je ondertussen wel een haarscherp beeld krijgt van haar moeder, en uiteindelijk ook van Trees zelf.

Dat maakt het een mooi dubbelportret – een biografie en een autobiografie, gepresenteerd als een bijna anekdotische roman. En het mooie is dat het op deze manier het hardste bij je binnenkomt.

• Trees Roose – Alleen maar mijn moeder – Uitgeverij Artemis & Co – ISBN 978-9047-203063