Stijn Streuvels was een Vlaamse schrijver. Dat maakt hem voor ons wat moeilijker leesbaar, waardoor hij dan ook zo goed als vergeten is in Nederland. Onterecht, want Streuvels heeft een paar meesterwerken geschreven die standaard in druk zouden moeten zijn, en die eigenlijk ook in alle grote talen vertaald zouden moeten zijn. Het zit er niet meer in dat Streuvels echt wereldberoemd wordt, maar als je eens de moeite wilt nemen een van zijn boeken op te pakken, en je dan niet af te laten schrikken door het Vlaams, dat voor een deel gebaat zou zijn bij ondertiteling, kan ik je een intensieve leeservaring beloven.

Elders hebben we de eerste bladzijde uit De Vlasschaard voor je klaargezet. Als je die gelezen hebt begrijp je wel ongeveer wat we bedoelen. Je moet er even induiken, en dan vasthouden. Ik hou heel erg van het sobere, kale proza van Elschot, maar Streuvels is in dit andere soort proza toch wel een klasse apart. Persoonlijk kan ik enorm genieten van dit taalgebruik, al vind ik een Thomas Roozenboom niet om dóór te komen. Het heeft met iets anders te maken dan alleen met stijl. Het draait om de inhoud, om het raken van de lezer. Het vreemde is dat Streuvels een genre beoefende waar over het algemeen nogal op neergekeken wordt, namelijk de streekroman. Maar hij doet er iets mee waardoor het ver boven dat genre uitgetild wordt tot wereldliteratuur.

Een mooi boek om mee te beginnen is De Oogst. Het is een kleine roman over twee Belgische jongens die voor het eerst met de mannen van het dorp meemogen naar Frankrijk om een zomer lang als arbeiders overal te oogsten. Eén van de twee overlijdt onderweg aan een zonnesteek, de ander keert met de groep mannen terug naar het dorp. Dat is eigenlijk het hele verhaal. Toch is er iets bijzonders aan de hand. Op het moment dat de jongen die thuiskomt aan de moeder van zijn vriend zal moeten vertellen dat hij dood is, dringt het pas echt tot hem door wat er gebeurd is, en hij vlucht de velden in om het maar niet te hoeven vertellen. Het curieuze, en knappe, is dat je je als lezer ook pas op dat moment realiseert wat er gebeurd is en dat het je dan ook ongehoord hevig bij de keel grijpt. Ik denk dat niemand het droog houdt bij de scene waar de jongen het veld in vlucht. Streuvels beschrijft hier niet alleen een vertraagde manier van verwerken en rouwen, maar laat ons ook meeleven, en begrijpen hoe dat werkt en waarom dat zo gaat. Het is zonder meer een van de indrukwekkendste boeken die ik ken.
We laten hier alleen de eerste pagina zien en gaan er uiteraard van uit dat je zelf een tweedehands exemplaar gaat zoeken.

Voor iedereen die afgeschrikt wordt door het toch ietwat archaische Vlaams van Streuvels – ik heb me gewaagd aan de hertaling van de Oogst naar hedendaags Nederlands.