“Een boek over een Vinexlocatie”, dat klinkt als het oninteressantste boek van het jaar. In feite is De Volgerlanden – Impressies van nieuw Nederlands landschap voor mij juist de verrassing van het jaar. Fotografe Ann Bousema legde namelijk een tussenfase vast die normaalgesproken volledig over het hoofd wordt gezien, en ze heeft met haar foto’s een ronduit poëtisch boek gemaakt.

De Volgerlanden is een gebied tussen Hendrik Ido Ambacht en Zwijndrecht waar in het verleden tuinbouwbedrijven gevestigd waren, maar waar nu een grote nieuwbouwwijk van 4500 woningen zou gaan verrijzen. Bousema legde niet alleen het verval van de kassen vast maar het onherroepelijk teloorgaan van een compleet typisch Nederlands cultuurlandschap, en het verschijnen van een, in eerste instantie steriel ogend, nieuw Nederlands woonlandschap.

Het omslag van het boek ziet er in eerste instantie niet echt aantrekkelijk uit, maar als je het hele boek hebt gezien blijkt het perfect de tussenfase vast te leggen. De fase waar niemand ooit bij stilstaat. Alleen daarom al is dit een zeer bijzonder boek.

Dat het boek perfect is vormgegeven zal niemand verbazen die de uitgaven van Uitgeverij 010 een beetje volgt. Als je het boek opent val je meteen in een prachtig verhaal van K Schippers, dat wordt afgesloten met een zwartwitfoto van de Volgerlanden voordat er begonnen wordt met de bouw (zie hier links voor een fragment uit die foto). Dan volgen de kleurenfoto’s van Bousema, die het grootste deel van het boek uitmaken, en die met veel gevoel zo gerangschikt zijn dat de verdwijning van het oude landschap nadrukkelijker in beeld komt dan het verschijnen van de nieuwe huizen. Als afsluiting volgt de zwartwit-luchtfoto van het gebied na de bouw van de woningen, waarna het boek met nog een tekstgedeelte afsluit, waarin onder meer een verhelderend essay.

Vinex staat overigens voor Vierde nota ruimtelijke ordening extra, en voor de bewoners van de Volgerlanden is “vinexlocatie” naar het schijnt al als geuzennaam gaan functioneren. Dit boek is voor alle bewoners en voor iedereen die in de kleine geschiedenis is geïnteresseerd een absolute must, om de manier waarop hier een stukje alledaagse verandering werkelijk voorbeeldig is vastgelegd.

• Ann Bousema – De Volgerlanden. Impressies van nieuw Nederlands landschap – Uitgeverij 010 – ISBN 9789064506413