plaatsvervangende schaamte
Plaatsvervangende schaamte is een merkwaardig
fenomeen. Het houdt in dat je je geneert voor iets dat een ander zegt of
doet. Tijs Goldschmidt, bioloog/schrijver, nam die schaamte als thema toen
hij uit de foto's in het Spaarnestad Fotoarchief een tentoonstelling mocht
samenstellen. Dat leverde niet alleen een fascinerende reeks foto's op, maar
ook een uitgebreid, boeiend essay waarin Goldschmidt uitgebreid ingaat op de
werking van schaamte en plaatsvervangende schaamte.
Samen zijn ze terechtgekomen in een boek met de titel Wegkijken.
Behalve de foto's die we hier laten zien gaat het om foto's in de
categorieën dierenleed, sekstoerisme, stuitende omgang met vluchtelingen,
machtsmisbruik en tegenstellingen tussen arm en rijk. En bij een groot deel
van de foto's wordt het gevoel van plaatsvervangende schaamte inderdaad zo
groot dat je de neiging voelt maar weg te kijken.
Tijs Goldschmidt - Wegkijken
Atheneum-Polak & Van Gennep
ISBN 90 253 1750 2
1960 - Ontgroening van Amsterdamse studenten.
"Praktische problemen" - 1975
Joodse man wordt tijdens een razzia opgepakt op het Waterlooplein in Amsterdam.
Van collaboratie beschuldigde jonge vrouw wordt te schande gemaakt, vlak na de bevrijding van Nederland in 1945. Haar haren zijn afgeknipt, haar gezicht is met schoensmeer ingesmeerd en ze wordt verplicht de Hitlergroet te brengen.
2002 - Door Israëlische soldaten "geïnspecteerd" Palestijns kantoor.