kaapstad - district six
Aan de rand van het braakliggende terrein zijn tien jaar geleden een paar huizen gebouwd, maar verder dan dat blokje zijn ze nooit gekomen. Een van de obstakels die opdoemden is dat er heilige grond schijnt te liggen waar niet op gebouwd zou mogen worden.
Het gaat om een behoorlijk groot stuk land dat als een open wond en een stille aanklacht in de stad ligt.
Het District Six Museum, met op de vloer de kaart van de wijk, en achter een zuil met straatnaambordjes. De ambtenaar die die bordjes in de zee had moeten dumpen had ze bewaard.
De trap naar boven is gebruikt om nog meer straatnaambordjes te plaatsen, met onder meer het opvallende Rotten Row.
De bovenverdieping, met in elk hoekje een facet van deze intrigerend gewone wijk.
Oudbewoners kunnen bij de receptie (waar ook oudbewoners staan) een speciale pen vragen en mogen dan hun naam en commentaar hierbij schrijven. Je raakt er zo van doordrongen dat dit allemaal nog niet zo lang geleden gebeurd is, en dat die mensen hun oude wijk nog steeds missen.
Sommige oudbewoners zijn kunstenaar, en hier zie je het werk van twee van hun – links een grote tekening waarin alle namen van alle families die er woonden verwerkt zijn, en recht voor je een kamertje waarin je bijna kunt voelen hoe alles ook echt verdwenen is. Indrukwekkend.
Hier een paar van de namen van de families die er woonden.
Portret van een verdwenen wereld. In dit kamertje kun je wel uren blijven kijken en lezen.
Het museum barst van de foto’s en verhalen, die bij elkaar een heel goed beeld geven van een volkswijk in het Zuid Afrika van de apartheid.
Hier kun je goed zien dat District Six tegen het centrum van de stad lag, en hoe groot het was.
Dit soort originele bordjes, met onder meer ook “Whites Only” kun je tegenwoordig voor veel geld op rommelmarkten in Kaapstad kopen – ze horen wel degelijk bij de geschiedenis van de stad en het land, maar ze laten nog steeds een vieze nasmaak achter.
Voor deze kinderen is dit allemaal al een stukje geschiedenis.
Een bank waar ik toch liever maar niet op ga zitten.
De datum waarop het einde van een grote volkswijk bezegeld werd.
In Kaapstad ligt een merkwaardig groot stuk braakliggend terrein, tegen het centrum van de stad aan. Het is zo’n plek waar kunstenaar/schrijver Armando ooit de term “schuldig landschap” voor bedacht. Hier lag ooit de wijk District Six, die in de jaren zeventig en tachtig door bulldozers met de grond gelijk werd gemaakt.
We hebben het nu over de laatste echte stuiptrekkingen van de apartheid. Een paar jaar eerder, in 1966, had het gemeentebestuur van Kaapstad besloten dat de gemengde volkswijk plaats moest maken voor een exclusieve blanke wijk, vanwege onder meer de mooie plek. De bewoners kregen vijf jaar de tijd om te vertrekken, maar enig alternatief werd niet geboden, dus niemand verroerde een vin. Na die vijf jaar begingen ze de stommiteit om de wijk gewoon met de grond gelijk te maken. De oorspronkelijke bewoners moesten maar zien waar ze terecht konden.
Dat leverde gelukkig wereldwijde reacties van verontwaardiging op, maar het kwaad was al geschied, en na enige tijd werd er besloten op die plek toch maar geen luxe blanke wijk neer te zetten, maar er nieuwe huizen te bouwen voor de oorspronkelijke bewoners. Daar is tot nu toe niets van terecht gekomen. Er bleken steeds nieuwe obstakels op te duiken, waardoor het braakliggende terrein van District Six nog steeds als een schandvlek in de stad ligt.
Het gebouw waar nu het District Six Museum is gevestigd was oorspronkelijk alleen bedoeld als ontmoetingsplek voor de oude bewoners van de wijk, maar groeide bijna als vanzelf uit tot museum, dat nu voor iedereen toegankelijk is, en waar schoolkinderen bijvoorbeeld een aanschouwelijk lesje geschiedenis krijgen. Het is in al zijn bescheidenheid een indrukwekkend museum, omdat het een liefdevol beeld geeft van een gewone volkswijk. Door die liefdevolle presentatie en de geschiedenis die erachter zit zie je pas echt goed hoe bijzonder zo’n gewone wijk eigenlijk is.
De wijk Bo-Kaap, die als volgende aan de beurt was, wist zich wat beter te organiseren, en als je daar rondloopt kun je je voorstellen wat voor soort wijk District Six geweest moet zijn. Gemoedelijk vooral.
-
Kijk vooral ook eens op de website van het District Six Museum