Joos Swarte maakte voor een tentoonstelling in Galerie Champaka in Brussel zeven tekeningen waarin het verkeer een hoofdrol speelt. De tekeningen zijn losjes geïnspireerd op Trafic, een van de laatste films van Jacques Tati, en meteen ook een van zijn minder bekende en ietwat ondergewaardeerde films. In die film komt onder meer een magnifiek georchestreerd ongeluk op een kruispunt voor, en bij de film was ook de Nederlandse regisseur Bert Haanstra betrokken, die onder meer zorgde voor verschillende scenes waar we mensen voor een stoplicht in hun neus zien peuteren. Afijn, wij zagen, toen we op weg waren naar de opening van deze tentoonstelling, al een mooie stoplichtscene in de stijl van Tati, en de tekeningen van Swarte sluiten er ook mooi op aan.

In de zeven tekeningen die Swarte speciaal voor de tentoonstelling maakte zien we een paar van Swarte’s helden, die voor een groot deel ook mijn helden zijn – Tati koopt op de eerste tekening bijvoorbeeld de Solex waar hij in de film Mon Oncle op zal rondtuffen. Buster Keaton staat in een voor hem karakteristieke houding voorop een lokomotief, maar het beeld is gecombineerd met een ander oerbeeld, van een lokomotief die door de voorgevel van een station denderde. Die combinatie levert hier een ijzersterke tekening op.

Raymond Queneau zit uiteraard in de tram waar zijn Stijloefeningen zich afspelen en Audrey Hepburn rijdt op haar scooter door Rome. Le Corbusier doet een merkwaardige poging een vervoermiddel te ontwerpen, terwijl Rietveld rondrijdt op een fiets die het daadwerkelijk doet, al moet hij achterstevoren trappen om de fiets vooruit te laten rijden.

Groucho Marx op zijn hutkoffer zorgde op de opening nog voor een subtiel Tati-moment, toen een oudere heer naar het kaartje onder de prent keek, las dat de oplage maar uit zeven genummerde en gesigneerde exemplaren bestond die voor slechts vierduizend euro te koop waren, en die toen de rode stippen ging tellen. Zeven stuks. Alles verkocht dus. Toen kon hij alleen nog maar een paar keer diepteleurgesteld “allee, allee…” uitbrengen. En in die omgeving, op dat moment, was dat onweerstaanbaar grappig, vanuit de coulissen gezien.

De bovenste tekening hier rechts is overigens een bijzondere prent, waarbij de veroorzaker van de opstopping steeds anders is. Hier is het een open putdeksel en een man die zijn kop erdoor steekt, maar op een andere prent heeft Swarte weer een andere situatie op die plek ingetekend, een stel rouwende muizen bij een klein doodskistje bijvoorbeeld, of een zoenend stelletje. De prent is in een beperkte oplage gedrukt en Swarte heeft op ieder exemplaar een andere veroorzaker van het ongeluk toegevoegd.

De tentoonstelling is aangevuld met ouder werk, waarbij een aantal aangename verrassingen, zoals een paar bijzonder sterke zwartwittekeningen uit de wereldreis van Rik en Klaartje.

De zeven Trafic-tekeningen zijn speciaal voor de expositie gemaakt, en Swarte vertelde dat hij op de dag van de opening zelfs de laatste hand legde aan de tekening van Audery Hepburn. Vers werk dus. En zeker de moeite waard om voor naar Brussel af te reizen.

• Galerie Champaka Brussel
  Joost Swarte Trafic
  9 september – 9 oktober 2011

Nog een paar foto’s, gemaakt tijdens de opening van de tentoonstelling:

Een Amerikaanse bewonderaar was voor een congres in Brussel, maar greep de gelegenheid aan om een boek te laten signeren, en meldde en passant dat hij Jopo de Pojo op zijn bureau had staan. Joost maakte er een speciale mooie tekening van.

De BRT maakte opnames, en een paar uur later konden we in het laatavondjournaal op Eén al kijken naar een perfect en enthousiast item over de opening van de expositie.

Joost Swarte neemt ook op een hectische opening voor iedereen de tijd – geen sterallures, maar een ontspannen man die geniet van een mooie tentoonstelling en belangstellende mensen.

Een drukbezette opening, en een succesvolle – er werd veel werk verkocht.

Het raam van de galerie – je keek hier naar binnen in de expositieruimte, maar als je door de deur naar binnen stapte kwam je via een trapje een verdieping hoger binnen in een bijzonder mooi pand.