Het Proces van Franz Kafka is een bijzondere klassieker uit de grote galerij der literaire meesterwerken. Kafka vond het boek zelf namelijk niet goed genoeg om te publiceren, en het werd dan ook pas na zijn dood uitgegeven omdat zijn goede vriend, de journalist Max Brod, de wens van Kafka om het werk te vernietigen negeerde en het Proces persklaar maakte en in 1925 liet publiceren.

Het boek dankt zijn reputatie voor mijn gevoel vooral aan de eerste zin: “Iemand moest Josef K hebben belasterd, want op een ochtend, zonder dat hij iets kwaads had gedaan, werd hij zomaar gearresteerd”.

De nachtmerrie die die situatie oplevert is voor een aantal gevangenen van Gunatanamo Bay maar al te herkenbaar, maar over de hele wereld is deze zin en de eropvolgende nachtmerrie de afgelopen eeuw helaas maar al te vaak een keiharde realiteit geweest voor al te veel mensen.

Het zwakke van het boek van Kafka is dat het verhaal te duidelijk een nachtmerrie beschrijft, een angstaanjagende koortsdroom, en dat de realiteit wel erg ver te zoeken is. Dat was de voornaamste reden dat ik er ooit bij lezing in bleef steken, en ook bij de voortreffelijke omzetting naar beeldverhaal door schrijver Mairowitz en tekenaar Montellier, die het nachtmerrie-achtige en chaotische karakter van het verhaal juist benadrukken, blijft dat aspect eigenlijk het zwakste punt in Kafka’s geschiedenis.

Het is allemaal net iets té onwaarschijnlijk, terwijl de geschiedenis ons inmiddels geleerd heeft dat we na die, nog steeds ijzersterke, openingszin vele realistische verhalen zouden kunnen vertellen.

Dat neemt niet weg dat schrijver David Zane Mairowitz en tekenaar Chantal Montellier voortreffelijk werk geleverd hebben, want ze hebben de sfeer van Kafka’s boek uitstekend weten vast te leggen. Inktzwart, met vreemde flarden humor, blijft het alles bij elkaar toch een naargeestige, chaotische maar intrigerende nachtmerrie.

• Kafka, Montellier, Mairowitz – Het Proces – een beeldverhaal – Uitgeverij Atlas – ISBN 978-90-450-1588-0