Maus is zonder enige twijfel de meest invloedrijke strip van de laatste halve eeuw geweest. Vóór die tijd werden er al wel strips getekend die je “graphic novels” voor volwassenen zou kunnen noemen, maar niemand was ooit zo diep en zo ver gegaan als Art Spiegelman in zijn getekende speurtocht naar de geschiedenis van zijn ouders in de vernietigingskampen van de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast is het ook nog eens het verhaal van Spiegelman zelf, de zoon die probeert een relatie met zijn vader aan te gaan, en de problematische relatie die vrijwel alle kinderen van overlevenden hadden met hun ouders.

Je kunt in Maus dan ook langzaam het ontrafelen van het verhaal volgen, het moeizame lospeuteren van de pijnlijke details, en de verre van soepele relatie tussen Spiegelman en zijn vader. Pas ná Maus verschenen er meer persoonlijke geschiedenissen in stripvorm, maar zelden zijn ze net zo indrukwekkend.

En nu is er MetaMaus, het boek waarmee Spiegelman het hoofdstuk “Maus” voor zichzelf hoopt af te sluiten. Het is een boek geworden dat even indrukwekkend, en in sommige opzichten nog indrukwekkender is geworden dan Maus zelf.

Dat komt voor een groot deel door de grondigheid waarmee Spiegelman te werk is gegaan, en waardoor je MetaMaus als een superieure masterclass kunt zien voor het maken van een graphic novel. En dan hebben we het over het voorbereiden, ontwerpen, schrijven en tekenen van zo’n striproman. Spiegelman blijkt zijn werkproces tot in de kleinste details te hebben vastgelegd, en de interviews die hij met zijn vader afnam, en die de basis van Maus vormen, zijn als geluidsdocument bij het boek gevoegd, zodat je zelf als het ware de bouwstenen van het verhaal kunt bestuderen en vervolgens bekijken wat de architect Spiegelman ervan gemaakt heeft.

De ene striptekenaar in wording zal er ongetwijfeld enorm door geïnspireerd raken, de ander zal er wellicht moedeloos van worden, want als je Maus oppervlakkig bekijkt, met de vrij basale (hoewel zeer consistente en zeer effectieve) tekenstijl van Spiegelman, realiseer je je absoluut niet hoeveel werk er in deze strip gezeten heeft. Na lezing van MetaMaus, en na bestudering van alle bijbehorende materialen, ben je daar zeer grondig van doordrongen, en raak je de stem van vader Spiegelman overigens ook niet meer kwijt.

Spiegelman dacht met MetaMaus het hoofdstuk Maus in zijn leven definitief af te sluiten, maar hij werd daarna nog gevraagd om een retrospectieve tentoonstelling samen te stellen van zijn werk. Die is tot 6 januari 2013 te zien in het Ludwig Museum in Keulen onder de titel “CO-MIX: Art Spiegelman: A Retrospective of Comics, Graphics and Scraps”.

• Art Spiegelman – MetaMaus – A Look Inside a Modern Classic – Pantheon – ISBN 978-0-375-42394-9

• Art Spiegelman – MetaMaus – Oog en Blik – ISBN 978-90-549-2330-5 – € 39,90

• MetaMaus de trailer