josé-luis munuera de klerk bartleby een verhaal van wall street naar de novelle van herman melville
Herman Melville schreef een van de grote klassiekers, een literair meesterwerk dat iedereen in ieder geval van naam kent, Moby Dick, maar hij schreef daarnaast nog veel meer kleinere pareltjes, zoals de novelle Bartleby the Scrivener, a story of Wall Street, uit 1853, een verhaal dat qua sfeer bijna aan Kafka doet denken, al is Melville de betere schrijver.
José-Luis Munuera maakte van het verhaal over de klerk Bartleby een magistrale graphic novel dat met weinig tekst de zeventig pagina’s van Melville perfect in bijna evenveel strippagina’s weet vast te leggen.
De verteller van het verhaal is de chef van een klein bureau waar twee klerken werken en een loopjongen, en Bartleby komt er bij omdat ze het razend druk hebben. Hij krijgt een bureau voor een raam dat uitkijkt op een blinde muur en gaat rustig en consciëntieus aan het werk. Hij heeft zelfs een kalmerende uitwerking op zijn collega’s. Maar dan komt het moment dat zijn routine doorbroken dreigt te worden en er iets anders van hem gevraagd wordt. Dan antwoordt hij met “Ik doe het liever niet”. Melville schreef “I would prefer not to”.
Zijn baas, die overigens ook de verteller is in dit verhaal, weet niet wat hij daarmee aan moet, want echte werkweigering is het niet, hij zegt alleen dat hij het liever niet doet, maar weigert vervolgens consequent steeds meer taken uit te voeren.
Als de baas op een zondagochtend zijn kantoor binnen wil gaan ontdekt hij dat de deur van binnenuit is afgesloten en dat Bartleby er blijkbaar woont. Zijn baas weet niet wat hij met Bartleby aan moet, maar als lezer blijf je ook met veel vragen zitten, want waarom valt Bartleby helemaal stil en doet hij op het laatst niets meer behalve naar de blinde muur kijken? Stil protest?
De situatie wordt steeds erger als de baas wanhopige pogingen doet om van Bartleby af te komen. Ik ga hier niet het hele dramatische verhaal uit de doeken doen, daarvoor moet je het boek echt aanschaffen, maar een waarschuwing is wel op zijn plaats, want je krijgt het er steeds benauwder van, hoe verder je naar het einde komt. Een tijdloos verhaal, ongrijpbaar en toch herkenbaar en op een fenomenale manier voor een nieuw publiek toegankelijk gemaakt door Munuera.
- José-Luis Munuera – De Klerk Bartleby – Een Verhaal van Wall Street – Standaard Uitgeverij – hardcover – € 19,99
- Bestel de strip hier bij een bekende webwinkel: Bartleby
© Tekst en tekeningen José-Luis Munuera 2021 Standaard Uitgeverij