Annick Cojean, journalist bij Le Monde, begon in 1995 ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de bevrijding van de vernietigingskampen uit de Tweede Wereldoorlog aan een reeks van vijf artikelen over de erfenis van de Holocaust, met name in Europa en de Verenigde Staten.

Yale Universtity was de eerste halte die ze aandeed, want daar was al een tijd een project gaande waarin overlevenden van de vernietigingskampen hun verhaal konden doen, soms voor de allereerste keer. De opnames die ze daar bekeek maakten meteen al een enorme indruk, want de verhalen die deze mensen vertelden snijden dwars door je ziel.

Dan waren er de heinneringen van de kinderen, de wonderkinderen, die eigenlijk nooit geboren hadden mogen worden omdat hun ouders nooit hadden mogen overleven, maar die leven als een wraak op Hitler en zijn trawanten. Ook die verhalen zijn indrukwekkend.

Maar daar stopte het verhaal van Cojean niet, want ze vond dat de stemmen van de kinderen van de nazi’s ook gehoord moesten worden. Dat leverde een aantal tegenstrijdige verhalen op, van kinderen die hun ouders nog steeds door dik en dun verdedigen en de complete Holocaust zelfs ontkennen tot en met kinderen die juist volledig de andere kant op zijn gegaan.

Het boek eindigt met een paar hoopvolle projecten. Het eerste werd in gang gezet door de Israëlische psycholoog Dan Bar-On die zijn leven gewijd heeft aan een einde maken aan de haat, en die daarom ontmoetingen organiseerde tussen kinderen van nazibeulen en kinderen van Holocaustoverlevenden.  Een bijna ondenkbare dialoog, die wel degelijk op gang kwam, met bijzondere en erg hoopgevende resultaten.

Het andere project is Facing History, dat opgericht werd door Margot Stern Strom, een geschiedenislerares, die gegrepen werd door een brief die ze ooit gekregen had van een schooldirecteur, waardoor ze zich realiseerde dat het geschiedenisonderwijs in de Verenigde Staten zwaar ondermaats is als het gaat om zaken als Holocaust, maar ook slavernij en racisme.

Zij verdiepte zich met Facing History onder meer ook in de tien jaar die voorafgingen aan de Holocaust, waarbij ze de vele kleine stappen in kaart bracht die uiteindelijk tot de vernietigingskampen leidden.

De artikelen van Cojean zijn door scenarioschrijver Théa Rojzman en tekenaar Tamia Baudouin verwerkt tot een meer dan indrukwekkende graphic novel, die overigens sinds 1995 niets aan actualiteit heeft ingeboet, integendeel zelfs. De geschiedenis herhaalt zich nooit precies, maar de paralellen zijn onmiskenbaar, en de kleine stappen worden door een man als Trump zelfs in rap tempo overgeslagen.

Getekend door de Holocaust is een boek om in stappen te lezen en om goed tot je door te laten dringen. Ik viel in ieder geval regelmatig even helemaal stil.

• Cojean, Baudouin, Rojzman – Getekend door de Holocaust – Vrije Vlucht – Dupuis – hardcover – € 29,99